In 2019 bevond Ufomammut zich op een hoogtepunt. Het Italiaanse trio vierde het twintigjarig bestaan met een reeks speciale optredens en een negendelige box met alle albums die in die periode waren uitgebracht, inclusief een speciaal akoestisch (live) minialbum. Toch moet het niet allemaal pais en vree zijn geweest in huize Ufomammut, want kort daarna kwam – als donderslag bij heldere hemel – het bericht dat de band ermee ophield. Drummer Vita verliet de band en de overgebleven leden Urlo en Poia besloten er toen mee op te houden. Dat was even slikken, geen oorverdovende dronemetal gestoken in oogverblindend vormgegeven hoezen meer, maar ja… er is een tijd van komen en er is een tijd van gaan. Toch?

Zo mogelijk nog groter was de verrassing toen april vorig jaar even onverwacht het bericht verscheen dat de band een nieuwe drummer verwelkomde en een doorstart zou maken. Het was alsof de zon doorbrak in die duistere Coronatijden. Na deze aankondiging heeft het nog ruim een jaar geduurd, maar het eerste levensteken van Ufomammut 2.0 is nu beschikbaar. Het negende studio-album van Ufomammut heet heel toepasselijk ‘Fenice’, Italiaans voor feniks, de goddelijke vogel die verbrandt en uit zijn eigen as herrijst. Achteraf gezien erkennen de twee oudgedienden dat Ufomammut in de laatste jaren van zijn eerste incarnatie op een dood spoor was geraakt, verstrikt in steeds ingewikkelder wordende songstructuren en uiteindelijk zichzelf herhalend. Het is dus niet raar dat ‘Fenice’ niet zonder meer een vervolg is op ‘Ecate’ of ‘8’. Of dit de invloed van nieuwe drummer Levre is of voortkomt uit de wens van Poia en Urlo om andere wegen in te slaan, dat blijft onduidelijk, ‘Fenice’ klinkt in ieder geval frisser en losser dan de complexe en hermetische sonische alchemie waar Ufomammut om bekend stond.

Onveranderd is dat ‘Fenice’, net als vorige albums als ‘Eve’ en ‘8’ eigenlijk één lang nummer is dat om praktische redenen in een aantal secties is opgeknipt. Wat evenmin veranderd is, is het vertrekpunt van Ufomammut. Verwacht niet ineens gezellige meezingers of beukende thrash metal, Ufomammut blijft psychedelische, licht progressieve dronemetal maken en de songs dragen nog steeds titels die van meerdere woorden één nieuwe maken. De verandering zit dus in kleine dingen. Op vorige albums namen synthesizers al stilletjes aan een grotere plek in, maar zo prominent als ze op ‘Fenice’ aanwezig zijn, waren ze niet eerder. Bij de aftrap van ‘Fenice’ lijkt het alsof er niks veranderd is. ‘Duat’ is een vliegende start met de naverbranders op vol vermogen. Tien minuten beuken, alsof het stof van een jaar stilstand uit de versterkers geblazen moet worden. Dat daarna een soort van intermezzo komt, begrijpelijk. Alleen volgt er niet meteen een volgend hoofdstuk waarbij het weer verplicht headbangen is. ‘Psychostasia’ start alsof the Cure een song van Pink Floyd onder handen neemt, eigenaardig maar wel verfrissend. Na een minuut of vier komt dan toch het verwachte rifforama spektakel, maar voor de liefhebbers van old-school Ufomammut is de Danteske hellevaart nog niet teneinde. Neem een song als ‘Metamorphoenix’ (ja, weer zo’n bijzondere woordassociatie) waar de ronkende riffs nagenoeg ontbreken en vervangen zijn door zacht zoemende keyboardklanken. Het nummer vloeit over in ‘Pyramind’ en ‘Empyros’ en ja, daar is na een lange aanloop toch het vertrouwde Ufomammut geluid weer terug, alsof je na een tijd in het oog van de storm uiteindelijk toch wordt meegesleurd in de onstuimige wervelwind van drones en sludgemetal die het kenmerk van deze Italianen zijn. 

De conclusie is dat de komst van Levre niet betekent dat Ufomammut onherkenbaar is veranderd. Wel lijkt het dat de noodgedwongen pauze en daaropvolgende herstart ook een herijking zijn geweest. Het resultaat is een loutering: alles is hetzelfde gebleven en is tegelijkertijd compleet anders. Ufomammut is als vanouds en is zoals nooit tevoren. De rechtlijnigen onder ons zullen erg moeten wennen, maar wie na twintig jaar en negen albums een beetje klaar was met de band, zal blij verrast zijn. De Italianen laten een duistere periode achter zich en starten met dit opvallend positief klinkende album hun tweede leven.