Een vergelijkbare vonk sloeg bij mij over bij het album ‘The Origin Of My Depression’ (2019) van Uboa. Ook deze Australische dame, in het dagelijks leven luisterend naar de naam Xandra Metcalfe, was mij tot voor kort onbekend, ondanks de massale en torenhoge ratings van dit album op RateYourMusic. Het album kwam snoeihard bij me binnen, niet alleen omdat het letterlijk een snoeihard album is, je voelt de albumtitel letterlijk in je lijf: de vervreemdende klanken en sonische terreur is een autobiografische weergave van de depressies en worstelingen die Xandra had met autisme, ADHD en haar transgenderisme. Een bloedintens album en ze heeft dankzij dit album het zelfs geschopt tot ‘artist in residence’ op Roadburn (ook al is ze inmiddels alweer twee albums verder), waarbij ze liefst drie sets over drie dagen speelt. De eerste set is vandaag, zaterdag het voornoemde album (en volgens Xandra ook de állerlaatste keer dat ze het speelt, omdat het emotioneel een enorm zware tol eist het te spelen) en zondag een zogenaamde ‘calm down’ set. Nu start ze echter met de ‘meltdown’ set: een performance waarin woede en frustratie centraal staan. En daar is niets van gelogen. Het is een brok genadeloze teringherrie van bikkelharde harsh noise en gekrijs van Xandra. Nu kan ik best tegen een sonisch stootje, maar waar ik de wanhoop en woede volledig voelde bij het album, daar sta ik nu een beetje glazig te kijken hoe Xandra ogenschijnlijk doodgemoedereerd aan wat knopjes draait voor de geluidsgolvenkamikaze en dit volledig willekeurig opluistert met een kijkje naar de binnenkant van haar galblaas.Geluid en beeld zijn hevig met elkaar in contrast. Ik hoor ongestructureerde pokkeherrie en ik zie een vrouw vanachter een tafel met katatonisch gedrag: het ene moment als een Tante Sidonia die tegen haar zin de afwas doet, het andere moment diezelfde tante die haar burgerleven prompt zat is en het als een manische borderliner uitkrijst van toorn en furie. Qua beeld is er verder ook bar weinig te beleven. Veelal monochroom paarse belichting, geen videoscreens, ze staat daar maar een beetje te staan: saaie poep allemaal. Hoe intens qua geluid ook, het komt gemaakt, geforceerd en gewoonweg niet over. Na 27 minuten is het alweer voorbij, dat is dan wel een voordeel. Helaas raak ik hierdoor niet meer gemotiveerd om haar ‘Depression’ set op de zaterdag bij te wonen. Laat ik de nog verse impact van het album maar intact houden.

Na Uboa is de keuze: omvallen van de honger, of Inter Arma. Ik kies voor een combinatie: een snelle hap en dan nog een klein half uurtje de bulderende, atmosferische, blackened doomdeathsludge van de zes Amerikanen beleven, die hun gloednieuwe album ‘New Haven’ integraal presenteren. Al is het best druk in de The Terminal, toch loop ik nog een bekende tegen het lijf, maar die staat bij de bar. Ik wil het van dichterbij zien, dus: tot later! Niet meer teruggezien. Het album later terugluisterend moet ik tijdens het instrumentale nummer ‘Endless Grey’ de zaal zijn binnengelopen, want ik verwonder me over de prachtige gitaarsolo’s. Zo zo, Inter Arma gooit het over de melodieuze boeg! Als daarna de gloomy gothicsludge van ‘Gardens In The Dark’ de set vervolgt, krab ik even achter mijn oor: zó goed ken ik het oude werk van de band niet, maar de band speelde voorheen toch een wat andere, extremere stijl? Maar ik klaag zeker niet, want het klinkt behoorlijk overtuigend en krachtig. Het navolgende ‘The Children the Bombs Overlooked’ doet me wat aan Ruins Of Beverast denken en is weer zwaarder. Er zit iets dissonants in, en de aparte, gutturale klanken van de zanger contrasteren smaakvol met… hey? Krijg nou wat, zie ik daar de toetsenist ook lopen hannesen met een theremin? Daar kijk ik al bijna een half uur overheen. Ik moet goed kijken om het instrument ook te horen. De band sluit zelfs af met een ballad waarbij de drummer werkeloos toekijkt. Of wellicht degene is die op het knopje mag drukken voor het meelopende vioolgeluid? Een albumpresentatie met meerdere gezichten wat ik even moet laten bezinken, al was het zeker fascinerend.

Na een korte ravitaillering stapten we de grote zaal binnen om te zien of de buzz rond clipping. terecht was. Aangekondigd als een van dé niet te missen acts van het festival was het behoorlijk vol in de grote zaal. Toch ontkwamen we als Roadburn-veteranen niet aan de existentiële vraag: waarom (zie Roadburn 2023)? Waarom staat een band als Clipping op Roadburn? Zit de gemiddelde Roadburner op industriële hiphop op breakbeats te wachten? Of is dit een van de redenen waarom de sfeer op deze eerste dag anders was dan andere jaren? We hebben niet geteld, maar het leek rustiger dan voorheen. Anders dan voorheen was het festival niet al maanden van te voren uitverkocht, sterker nog, dagkaarten waren gewoon verkrijgbaar.

In ieder geval was Clipping voor ons, voor wie Roadburn in eerste instantie stoner, doom en sludge betekende, een brug te ver. Op een Le Guess Who of Lowlands zou dit een perfecte act zijn, zoveel was in ieder geval duidelijk.

Nou Jan-Simon, dat wil je wel vertellen, maar dat doe ik morgen pas bij de tweede set van clipping. Want hoe sceptisch jij er ook tegenaan kijkt, de heren hebben zelfs twee sets geprogrammeerd gekregen. Deze eerste set clasht echter met Inter Arma en de navolgende band waar jij ook bent.

Gezien de ouderwets lange rijen buiten de Engine Room hadden Clipping en White Ward beter van zaal kunnen ruilen. Na twee om diverse, begrijpelijke redenen mislukte pogingen was het dan nu zover. De Oekraiense sensatie zou eindelijk zijn opwachting maken. White Ward staat bekend om de eigenzinnige, zeg maar unieke combinatie van black metal met een saxofoon als extra solo-instrument, al moest zanger-bassist Andrii Pechatkin aan het begin van het optreden uitleggen dat ze dit keer met zijn vieren waren gekomen. Saxofonist Dima Dudko had ervoor gekozen het leger in te gaan om het land te verdedigen. Toch was hij prominent aanwezig bij de show, alsof hij via Teams toch bij de vergadering kon zijn. Nee, de saxofoonpartijen kwamen uit een meegebrachte laptop, wat bij een liveoptreden toch best een beperking is. Ruimte om eens uitgebreid te gaan soleren of te improviseren is er niet als een deel van de muziek keihard vastligt. Toch stoorde het geen moment. Misschien juist door de strakke inkadering was het een messcherp optreden. Van begin tot eind was dit knallen. Opvallend was dat behalve de zakelijke mededeling aan het begin (de uitleg voor de afwezigheid van de saxofonist) en de zeker voor de band emotionele fotosessie met vlag aan het eind, nauwelijks aan de vrij hopeloze toestand in het vaderland werd gerefereerd. Dat was niet nodig, iedereen weet het tenslotte. De muziek sprak boekdelen, was krachtig en ongebroken. Zelfs met saxofoon uit blik. Het is alleen een beetje lullig dat ze nog een toegift willen spelen, maar dat dit door het festivalpersoneel meedogenloos wordt afgekapt. Tijdslot is tijdslot. Roadburn is al jarenlang strakker dan een Zwitserse koekoeksklok en wil dat blijkbaar graag zo houden.