Wie Jethro Tull zegt, zegt uiteraard Ian Anderson. Al sinds de jaren zestig staat hij aan het roer bij de Britse band die furore maakte als ‘rockband met dwarsfluit’, zodat rock, blues, folk en klassieke muziek verenigd waren in de muziek van de Tull. Ian Anderson is nog steeds actief, zowel als soloartiest als onder de noemer Jethro Tull. Begin 2022 maakten we de verrassende terugkeer van Jethro Tull met nieuw werk mee, verzameld op het comebackalbum ‘The Zealot Gene’. Het vorige album met nieuw werk was toen ‘J-Tull Dot Com’ uit 1999 (als we het kerstalbum uit 2003 niet meetellen, want niet alle songs waren daar nieuw).

Ian Anderson is een icoon, we weten ongeveer wat we van hem kunnen verwachten. Maar ditmaal slaagt hij er met ‘Rökflöte’ toch in om mijn interesse meer dan gemiddeld te wekken. ‘Rökflöte’ is immers niet alleen een grapje als we spontaan denken aan de Scandinavische schrijfwijze van ’s mans beroep, het is zelfs niet ver van de waarheid. Ja, hij heeft fluitspel in rock geïntroduceerd, maar Anderson is ditmaal dieper ingegaan op Scandinavische gebruiken en het prechristelijke geloof dat heerste vooraleer alles gekerstend werd door het katholieke geloof. De ‘rök’ in de titel is geïnspireerd door de laatste syllabe van het woord Ragnarök, maar als we de cover art bekijken, dan prijkt zijn avatar op een granieten grijs stuk rots. Ian goes pagan dus? Zoiets ja, dien te verstaan met heel veel fluitspel en een album dat meer dan ooit folkloristisch aandoet. Zoals we Anderson kennen ging hij niet over één nacht ijs en maakte hij er een ware studie van, ook al verschijnt dit 23^e (!) Tull album ongeveer een jaar na het vorige.

Ian deed intens opzoekwerk naar de veroveringsroutes van de Vikingen die Engeland, Schotland (waar hij geboren is en meestal vertoeft), westelijke eilanden van Engeland en ook noordelijker hun tenten opsloegen tot het paganisme als bijgeloof of – erger – als ketterij werd beschouwd nadat de Kerk haar intrede deed. De band maakt er een album van dat geen enkele partij trekt voor welke godsdienst dan ook, zowel monotheïstisch als pantheïstisch. Hij doet research en bundelt zijn gedachten in poëtische teksten die ook nog eens aan een bepaalde kwadratuur moeten beantwoorden.

De jarenlange interesse die Anderson al had voor de cultuur der Vikingen, ging van start met in zijn stamboom duiken. Anderson betekent ‘de zoon van Andrew’ en in Scandinavië wonen er heel wat mannen die Andersson of Andersen als familienaam dragen. Zouden zijn voorvaderen ook in het Noorden geleefd hebben? Engeland was immers de plek waar de Vikingen vanaf 800 de meest intense plunderingen en veroveringen gepleegd hebben. Dit onderzoek leidde hem naar de gebruiken in het leven van de Vikingen, rituelen en overtuigingen die overeenkomsten hebben met andere culturen.

Wat brengt de voormalige rattenvanger van Hamelen uit het hippietijdperk ons hier muzikaal? Hij wordt geruggensteund door muzikanten die we meestal ook in zijn soloband en bij concerten tegenkomen. Het is nuttig om te vermelden dat dit oorspronkelijk opgezet was als instrumentaal album met de focus op het fluitspel. Dat hoor je er nog aan, want enkele keren denken we: ‘gaat hij nog zingen?’. Maar wees gerust, we kunnen voldoende genieten van het warme stemgeluid dat zo geschikt is om verhalen te vertellen en dat doet hij dan ook. Omgeven door sterke, soms folky melodieën op zijn dwarsfluit, maar er is ook ruimte voor mooie gitaarsolo’s. Soms rustig, soms vurig. Het album begint en eindigt met een enigmatische titel. ‘Voluspo’ en ‘Ihtavoll’ bevatten, als intro en outro gesproken tekst in het Oud-IJslands, vertolkt door de IJslandse actrice/zangeres/violiste Unnur Birna en die woorden komen uit de Poëtische Edda uit de dertiende eeuw, het naslagwerk voor heidenen dat ook Wagner en Tolkien inspireerde en duizenden bands. In de tien andere songs volgt Anderson zijn hart. Hij schetst in compacte songs een soort soundtrack om je even te verdiepen in de Vikingcultuur. Het gegeven mag dan enorm gecommercialiseerd geweest zijn in muziek, films en lectuur, toch loont het de moeite om even stil te staan bij al die weetjes uit het leven van onze voorvaderen en het verleden in het algemeen. Mogelijk is deze zoektocht boeiender dan ‘Rökflöte’ op zich in muzikale zin, maar toch heeft de Schotse ouderdomsdeken hier weer onze aandacht getrokken met interessant spul waar je uren mee zoet kunt zijn. Naast het respect voor onze geschiedenis is respect voor Jethro Tull dan ook op zijn plaats na beluistering van ‘Rökflöte’.