Mikael Stanne: “De titel van het album had ik al zes maanden in mijn hoofd, maar ineens kreeg die een nieuwe betekenis. Sommige songs handelden over dingen die we als normaal beschouwen, hoe die ons nu ontnomen worden. Plots was dit allemaal de echte realiteit en dat voelde heel vreemd aan. Alles leek zich ineens in het heden te manifesteren.”
Dark Tranquillity hoeft geen nadere introductie. Als Zweedse melodieuze death metal band stonden zij aan de wieg van de Gothenburg sound en blijven supersterke albums uitbrengen vol passie. Vier jaar na ‘Atoma’ is het de beurt aan ‘Moment’, een verfrissende verzameling songs waar twee nieuwe gitaristen – Chris Amott en Johan Reinholdz – voor het eerst mee betrokken werden, zelfs al tijdens het schrijfproces. Zanger Mikael Stanne is een vriendelijke, geboren verteller en we hadden dan ook een uitgebreid en fijn gesprek met de frontman die ook in deze barre tijden de tering naar de nering probeert te zetten om de moed erin te houden.
Vera Matthijssens Ι 02 december 2020
Dit nieuwe album ‘Moment’ had een bijzonder lange voorbereiding en preproductie. Wanneer begonnen jullie er in feite ideeën voor te verzamelen?
Dat was al in januari 2019 geloof ik. Toen toonde Anders (Jivarp, drummer – Vera) ons zijn ideeën. Hij had al veel materiaal. Hij schrijft echt heel snel veel materiaal. Martin en ik hebben dat doorgenomen en de stukken geselecteerd waarmee we aan de slag konden om de basis van songs te schrijven om uit te vissen welke richting we konden uitgaan. Vorig jaar hebben we daar in Martin’s studio aan gewerkt om een idee te krijgen welke soort songs we konden schrijven. Dan gingen we terug dikwijls op tournee en hielden onze verse ideeën in het achterhoofd. Toen stonden we voor een uitdaging: hoe gaan we dat songschrijven verder ontwikkelen met nieuwe mensen in de band, met Johan en Chris, de nieuwe gitaristen. We hadden immers nog niet uitgetest hoe we dit konden doen zonder de essentie van Dark Tranquillity te verliezen, waar het hier allemaal om gaat. Maar we wilden ook wel gebruik maken van hun ongelofelijke gitaartalenten. Daar moesten we dus een nieuwe chemie, een nieuw evenwicht vinden. Wat hebben we gedaan? Eerst de songs naar Johan gestuurd en gevraagd wat hij ervan vond. Cool en hij ging zien wat hij kon doen. Hij deed zijn interpretatie van de songs en zond het terug. We vonden het goed, maar heel anders. Natuurlijk wou hij tonen wat een begaafd gitarist hij is (grinnikt) en we hebben hem dus een beetje moeten bijsturen, want het klonk als een soloalbum van een gitaarheld. We hebben het materiaal dus een beetje heen en weer gezonden en uiteindelijk toch een manier van samenwerken gevonden waarbij zijn kunsten vertoond worden, maar onze sound overeind blijft. Dat was in feite wel spannend en leuk. Het was uitdagend, creatief en lonend. Al die dingen tegelijk. I loved it! Het was zo fijn om die songs te zien groeien naar iets totaal verschillend van wat we er eerst van verwacht hadden. Alleen omdat we met nieuwe mensen werken. Oorspronkelijk was het schrijfproces dus hetzelfde als vroeger, maar nu er andere krachten waren om het materiaal te interpreteren heeft dit tot een bijzonder verfrissende manier van aanpakken geleid.’
Dat kan ik me wel voorstellen als je met nieuwe mensen werkt, zeker in dit geval, want deze mannen hebben veel ervaring in andere bands en toch een zekere stijl ontwikkeld in de loop der jaren…
Dat is zo, maar we kennen Chris en Johan al erg lang. Johan is al lange tijd een fan van Dark Tranquillity, net zoals Chris, ze weten waar het om gaat. Bovendien hebben we al twee jaar samen getoerd. Het was dus simpel om uit te leggen wat we gingen doen en wat we van hen verwachtten. Sommige zaken al makkelijker dan andere, maar we hadden er een gerust gevoel bij dat het zou lukken. We zijn er erg gelukkig mee en intussen hebben zij ook de uitdaging geaccepteerd dat het anders ging zijn dan wat ze gewend zijn. Wij zijn geen band met individuen die eens even willen tonen wat ze allemaal kunnen, neen, zo zijn wij niet. Wij zijn een ervaren band met een herkenbaar geluid waar iedereen rekening mee moet houden. De kunst is dan om een evenwicht te vinden en ik vind dat we daarin geslaagd zijn. We hadden al een idee over Chris toen hij erbij kwam, maar we kenden Johan niet zo goed toen hij erin kwam en het vergde wat tijd vooraleer we elkaar begonnen te kennen. Ik had wel een idee wat hij wou en waartoe hij in staat was, maar hij verraste ons keer op keer. Zo ook bij Chris, hij verbaasde ons hoe gemakkelijk hij zich aanpaste aan wat wij doen. We waren constant verbluft over hen, zeker toen we aan de solo’s voor dit album begonnen. Ik kon bijvoorbeeld een stukje vragen in de stijl van een van mijn favoriete gitaristen en Chris kwam daar onmiddellijk mee tevoorschijn. Met deze gasten kunnen we alle kanten op en dat vind ik heerlijk!
Maar ze zijn dan al een hele tijd geleden geselecteerd?
Ja, zeker. Vroeger stonden we daar niet zo bij stil. Iemand vertrok, we kozen iemand en hij maakte deel uit van de band. Maar die nonchalance is toch niet altijd een goede zet geweest. Nu nodigden we hen uit om mee op tournee te gaan. En de volgende tournee. En zo benaderden we dit nu om te zien of we goed overeen komen en bij elkaar passen. Uiteindelijk liep dat allemaal gesmeerd en eens dat we dit album zouden gaan opnemen hebben we het officieel naar buiten gebracht en aangekondigd. Nu was het een natuurlijke evolutie om naar de band toe te groeien en ons daar allemaal goed bij te voelen.
Maar Niklas Sundin, de gitarist die opgestapt is, werkt nog met jullie samen voor al de visuele kunst, dus eigenlijk hoort hij er ook nog bij…
Ja, dat was ook belangrijk. Er was afgesproken dat hij toch nog het artwork en al de video’s zou doen en dat vond hij goed. Nu zijn we constant in contact met hem en het is bijzonder tof om samen met hem aan de video’s te werken. Wat hij voor dit album gedaan heeft is ongelofelijk en ik ben er dol op. Ik zou het niet anders willen, want hij staat ook in voor alle T-shirts en dergelijke. Het was alleen omdat hij genoeg had van touren dat hij eruit is. Hij wou meer tijd besteden aan echt creatief zijn. We hebben dus zijn vertrek officieel gemeld, ook al maakt hij op dat vlak nog deel uit van ons team. We gaan samen nog heel wat werk verzetten en daar kijk ik naar uit.
We weten dat je altijd interessante teksten schrijft. Zeer diepgravend, ditmaal ook over filosofische dingen. Kan je daar wat meer over vertellen?
Jazeker. Ik wil van start gaan met een korte uiteenzetting over de schets die ik eerst gemaakt heb om in grote lijnen samen te vatten waarover ik het wou hebben. Het idee was om dieper in te gaan op hoe verschillende beslissingen kunnen leiden tot iets anders, hoe details en gedachten kunnen leiden tot nieuwe ideeën, hoe andere informatie tot andere beslissingen kan leiden en nieuwe ideeën vormen. Het kan leiden tot openbaringen die alles veranderen. Dat was mijn uitgangspunt. We hadden veel songs en het was een omvangrijke opdracht om uit te vinden waarover ik ditmaal ging schrijven. Alle songs waren vorig jaar geschreven – of toch een ruwe schets ervan, maar de meeste waren af – en we zouden gaan opnemen in februari, maart en mogelijk ook in april, maar plots bevonden we ons in het midden van een wereldwijde epidemie. Niemand kon het huis verlaten, we waren allemaal opgesloten en hierdoor namen al die songs een andere gedaante aan. De titel van het album had ik al zes maanden in mijn hoofd, maar ineens kreeg die een nieuwe betekenis. Sommige songs handelden over dingen die we als normaal beschouwen, hoe die ons nu ontnomen worden. Plots was dit allemaal de echte realiteit en dat voelde heel vreemd aan. Alles leek zich ineens in het heden te manifesteren. Ik heb er echt niet veel aan moeten veranderen om totaal in het beeld van 2020 te passen, ook al is het een jaar eerder geschreven. Ik hou ervan en hoop dat het de tand des tijd zal doorstaan, want natuurlijk wou ik ook niet teveel letterlijk schrijven over de huidige toestand. Het heeft meer te maken met de emoties die daaruit voortvloeien. Hoe dat ons raakt, hoe de studiotijd erdoor beïnvloed werd, welke emoties we voelden in isolatie, hoe dingen die je als vanzelfsprekend beschouwde – zoals je thuis en je sociale leven – plots wel heel belangrijk bleken te zijn als die in het gedrang komen. Ik denk dat het bij sommige mensen het slechtste naar boven haalt, bij anderen het beste. Het is een kwestie van hoe je ermee omgaat. Wij proberen er het beste van te maken en positief te blijven denken, maar dat is natuurlijk niet altijd gemakkelijk. Heel wat dingen waar ik mijn twijfels over had, zijn me nu wel duidelijk geworden. Het slechtste gedrag, de ruwste instincten, de ergste gedachten die je hebt… worden nu uitgekristalliseerd wanneer je aankijkt tegen de realiteit van dit jaar. Het is ontluisterend om te merken dat die knusse gemeenschap waarin je je bevindt, plots heel egoïstisch gaat handelen – ieder voor zichzelf – als puntje bij paaltje komt in zulke situatie. Het kristalliseert emoties bij iedereen en veroorzaakt personaliteitsveranderingen. De diepste angsten en gedachten werden bewaarheid en de gebeurtenissen hebben dus zeker ook een invloed op mij gehad toen we naar de studio gingen en ik de teksten moest inleveren.
En je zit als sociale werker bij de bron van mensen die het zo al moeilijk hebben en nu nog opgezadeld worden met een bijkomende angst en beperkingen…
Zeker. Voor zij die al op de rand van de maatschappij leefden en vechten tegen mentale problemen is de impact immens. Vandaar dat ik me altijd gelukkig prijs dat ik hier een vrij simpel en gemakkelijk leven kan leiden. Ik stel mezelf altijd een doel. Ook dit jaar, ik hield me steeds bezig met iets dat nog net in de nieuwe maatregelen paste. Natuurlijk kan ik ook wel ergens pissig over worden, maar al bij al viel het nog mee. Tot nu, want mijn werk is ergens op een podium in Duitsland en men raadt thuiswerk aan. Dat kan ik dus wel vergeten. Maar voor vele mensen is de nachtmerrie veel erger dan voor mij en dat neem ik ook altijd in beschouwing. Al heb ik ook mijn frustraties hoor. Ik krijg het wel moeilijk als ik nu knus in mijn kamertje ’s nachts naar metalshows kijk. Ik kan er niet meer tegen om een volgende livestream te bekijken of mijn oude concertopnamen. Ik wil daar zijn, zweten, me in de massa begeven, de geur van de festivalweiden diep opsnuiven en een metalshow bekijken, maar dat gaat niet gebeuren. Ik spendeer nu echt veel meer tijd aan muziek beluisteren, nabij mijn verzameling, met hoofdtelefoon en simpelweg genieten en wegdromen bij de muziek. Ik dwing mezelf om me dan niet af te vragen of ik die band wel live ga zien dit jaar, maar om gewoon te genieten en het te nemen voor wat het is. Als ik dan aan vroegere shows denk, dan word ik wel nostalgisch, maar op een positieve manier, niet droevig. Ik heb nu veel tijd om dat aspect van muziek te waarderen in plaats van alleen bezig te zijn met de volgende shows.
Zijn er nog andere hobby’s die je (terug) opgepikt hebt nu je meer vrije tijd hebt?
Dat is heel vreemd. Ik heb veel ‘ja’ gezegd op vragen om gastbijdragen te doen van andere bands en artiesten. Sinds we thuiszitten heb ik heel wat gastbijdragen gedaan, voor vrienden, voor onbekende projecten. Normaal wimpel ik dat af omdat ik er geen tijd voor heb, maar nu ben ik erop ingegaan. Ik heb het meeste van mijn tijd dit jaar doorgebracht achter een microfoon. Zodra het album af was, dacht ik: ‘Wat nu? Ik wil verdergaan met zingen.’ Ik wil blijven zingen, oefenen en schrijven. Voor andere dingen ook. Er komen nog heel wat coole dingen uit binnenkort en dat kan je zien als een hobby naast Dark Tranquillity. Het is iets wat ik altijd al willen doen heb, al een lange tijd, maar ik had er nooit tijd voor. Ik wil het namelijk wel goed doen, maar nu dacht ik: kom aan, laat ons dat doen.
Sinds begin oktober wordt er gewag gemaakt op sociale media dat jullie werken aan een videoclip. Kan je daar wat meer over vertellen?
Ja, we hebben de video dit weekend ingeblikt. Het is iets waar we naar uitkijken, maar ook een sleur, omdat het veel werk inhoudt en ik vind het ook altijd een beetje vreemd. Videoclips zijn ofwel zinloos ofwel vergen ze heel wat werk zodat ze de tand des tijd doorstaan. We wilden iets speciaals en anders brengen. We werkten samen met een director die veel TV shows en Scandinavian/Nordic noir films gedaan heeft. We hebben heel wat met hem besproken en stemden uiteindelijk toe om hier in de stad Gothenburg te filmen, aan een mooi oud theater. We hebben er een echte Gothenburg video van gemaakt met veel foto’s van de lege stad. Mensen komen in feite niet veel meer buiten, de zaken liggen nu anders, maar het toont hoe leeg de stad is, zeker gedurende de laatste maanden. Dat wilden we illustreren, we waren niet van plan om te reizen om een video te maken. We kunnen dat evengoed met de speciale locaties die we hier hebben. Het is heel goed verlopen. We hebben twee video’s opgenomen. Ze zijn geschoten op dezelfde twee dagen, maar gaan allebei heel verschillend zijn. De eerste voor de song ‘The Dark Unbroken’, gaat uitkomen omstreeks 1 november denk ik. De tweede video, voor ‘Eyes Of The World’, zal rond de release van het album gelanceerd worden. We plannen ook een speciale releaseshow, om toch maar iets te hebben waar we naar kunnen uitkijken. Een echte show, waarbij we samen muziek spelen op een podium. Dat is het plan. Het wordt een mooie illustratie van de nieuwe leden in de band en ook van de werkelijkheid dit jaar.
Een van mijn favoriete songs is ‘Remain In The Unknown’. Dat heeft een zeer speciale sfeer. Heb je hier zelf bepaalde gevoelens bij die song?
Ja, die heb ik. Het is een song die Martin geschreven had en in eerste instantie was het moeilijk om ze te vatten. Het is een stuk waar we heel hard aan gewerkt hebben, zelfs al toen we nog niet aan het schrijven waren. Het is daarom juist één van mijn favoriete songs, omdat ik niet wist wat we konden verwachten en uiteindelijk hebben we ons er toch doorgeworsteld. Het is een heel emotionele song en ik hou van de manier waarop het geproduceerd en gemixt is, met Martin’s keyboards als hoogtepunt in die song.
Een andere song die illustreert dat ‘Moment’ donkerder en heftiger is dan ‘Atoma’ is ‘A Drawn Out Exit’…
Klopt. We wilden iets dat een beetje meer technisch is en het doet me een beetje denken aan ‘The Mind’s Eye’, de periode die eerder staat voor de progressieve kant van de band. Het werd een heel krachtige song, voor mij is dit ook één van de hoogtepunten.
De derde song die ik wou aanstippen, is de laatste ‘In Truth Divided’ met zijn ambient invloeden…
Eerst was het een redelijk simpele song, er was alleen de melodie en een beetje zang. Het is één van die songs die leunt op productie waarbij we lang niet wisten welke richting we zouden uitgaan. Het kon een grootse power ballad worden of super heavy dark gothic stuff of iets tussenin en ik denk dat we gefocust hebben op een meer elektronische aanpak. Het was niet gemakkelijk, maar lonend. Nu hou ik echt van die song. Ik vind het een geknipte song om het album te beëindigen en ik ben heel blij met hoe het geworden is. We hebben er lang aan gewerkt, maar het is goed gekomen.