Ik kan me niet herinneren wanneer ik voor het laatst een album van Boris heb geluisterd. Boris de Japanse band bedoel ik dan, niet Boris Titulaer de Venlose soulzanger die ooit dankzij Idols furore maakte. Ik denk dat ik ten tijde van ‘Smile’ ben afgehaakt, dat is intussen al meer dan tien jaar geleden. De (minstens) twaalf studioalbums en ontelbare live- en splitalbums die sindsdien zijn verschenen zijn redelijk onopgemerkt aan mij voorbijgegaan. Eerlijk gezegd was ik een beetje klaar met Boris, zoals ik met de hele drone-scene die aan het begin van de eeuw korte tijd groot was, klaar was. En toen Boris ook nog eens ging zigzaggen qua muzikale stijl was het helemaal duidelijk: tijd voor iets anders.

De onoverzichtelijke discografie van Boris is overigens nog niets vergeleken met het immense oeuvre van landgenoot Masima Akita, beter bekend als Merzbow. Deze noise artiest (de man als muzikant omschrijven is niet vanzelfsprekend) heeft inmiddels ruim vierhonderd (!) albums op zijn naam staan en het gezamenlijke album ‘2R0I2P0’ (te lezen als 2020 R.I.P.) dat ik voorgeschoteld krijg is nummer 28 (of 29, het is tamelijk onduidelijk) van dit jaar. Op het moment dat ik dit schrijf telt 2020 nog vier weken, dus wie weet waar de teller stopt.

Merzbow en Boris samen, dat is een opeenstapeling van genadeloze herrie, feedback en white noise tot iets dat eigenlijk naadloos past in een lange traditie van bijna onbeluisterbare Japanse avant-garde muziek die teruggaat tot de jaren vijftig. Artiesten als Toshi Ichiyanagi (bij sommigen vooral bekend als eerste echtgenoot van Yoko Ono) en Group Ongaku experimenteerden met musique concrete en performance art, sterk geïnspireerd door John Cage. Het resultaat was meer een belevenis dan genietbare muziek, maar nog braaf vergeleken met de kakofonische mix van psychelische rock, metal en noise die in de jaren zeventig door de cult band Les Rallizes Dénudés werd geproduceerd. En nu, via heel veel dwaalsporen en doodlopende wegen, is het stokje overgenomen door Boris en Merzbow. Je kunt ze zien als verschillende takken van dezelfde Japanse rockstamboom, takken die minder ver van elkaar verwijderd zijn dan ze op het eerste gezicht lijken.

De samenwerking ‘2R0I2P0’ is alweer het achtste Boris/Merzbow album en verschilt slechts in de details van de eerdere collaboraties. Op ‘2R0I2P0’ wordt vooral teruggekeken. We vinden een kort nummer genaamd ‘Absolutego’ dat natuurlijk terugverwijst naar het legendarische eerste album van Boris met daarop het meer dan zestig minuten durende dronemeesterwerk met dezelfde titel. Of we hier nu te maken hebben met een vier minuten lange samenvatting of dat het iets heel anders is met toevallig dezelfde titel, ik heb het niet kunnen ontdekken. Verder krijgen we nieuwe interpretaties voorgeschoteld van zes van de zeven nummers van ‘Love & Evol’, een van de meest recente albums van Boris uit 2019. Het hoe en waarom van dit alles is me een raadsel, maar dat is in mijn ogen een adequate samenvatting van de intussen meer dan veertig jaar durende carrière van Merzbow. Over het geheel genomen zijn Boris en Merzbow redelijk stijlvast: men neme een langzaam gespeelde, tamelijk simpele rockbasis, drenk die in extreme distortion en feedback en voeg wat shoegaze achtige mompelvocalen in het Japans toe. Vervolgens komt Merzbow tevoorschijn die op zijn onnavolgbare wijze zijn industriële geluiden toevoegt, waarbij het nooit volledig duidelijk wordt of de opnames in een geluidstudio, of in een metaalwerkplaats waar de arbeidsinspectie nog nooit is langs geweest, zijn gemaakt.

Ik zou het graag op een metafysisch niveau beschouwen en ‘2R0I2P0’ zien als zowel de soundtrack als het requiem van een jaar dat we snel zouden willen vergeten, maar tegelijkertijd onvergetelijk is. De elementen zijn aanwezig: de verborgen schoonheid onder de dikke lagen schurende en onverdraagbaar pijnlijke oergeluiden. De woede, de machteloosheid, de berusting. Het meegevoerd worden met een tsunami die bijna een jaar geleden begon en waarvan niemand weet waar die naar toe leidt. Hoe graag ik het ook zou willen, het lukt niet. Het zal wel door Merzbow komen, maar ‘2R0I2P0’ is te afstotelijk om voor je plezier op te zetten. Voor mij althans. Maar ook de door Boris geleverde basis mist iets. Het voelt als een herhalingsoefening, een poging om terug te keren naar een tijd die voorgoed voorbij is en niet meer terugkomt. Dit nieuwste album heeft me niet kunnen overtuigen dat ik zo’n twaalf jaar geleden een verkeerde beslissing heb genomen door Boris niet langer te volgen. Er zullen ongetwijfeld masochistisch ingestelde Boris en/of Merzbow fans zijn die in 78 minuten hun tinnitus nog wat willen opvoeren. Ik denk dat ik pas.