Heavy metal en de middeleeuwen zijn al zo lang er heavy metal bestaat een gouden combinatie. Zeker wanneer het gaat om het beeld dat wij hebben van de middeleeuwen als een ruige, donkere tijd van met zwaarden zwaaiende ridders, tochtige kastelen met walmende toortsen als verlichting, de pest, danse macabre en smerigheid. Dat dit een achterhaald idee is, gebaseerd op negentiende eeuwse romantiek en Hollywoodfilms, het doet er niet toe. Het is gewoon tof. Dat was al zo ten tijde van Ivanhoe en dat is anno 2022 niet anders, als we het titelloze debuut van de Zweedse band Fredlös beluisteren. Het is niet moeilijk om de slepende heavy metal, rijkelijk gelardeerd met rechtstreeks uit de Scandinavische folk afkomstige vioolklanken, te zien als de soundtrack van een film vol brandstapels, struikrovers en in de modder ploeterende horigen. Als filmfreak moet ik denken aan klassieke Scandinavische films als Häxan en La Passion de Jeanne d’Arc, iets wat door de songteksten over epidemieën, ondervoeding, opstand en ondergang alleen maar wordt versterkt.

Fredlös (“vogelvrij”) is een vrij nieuwe band, gevormd in 2021, al is nieuw misschien niet helemaal het juiste woord. Fredlös is het vervolg op de band Barbro Says No! die een nogal curieuze mix van Cranberries pop, rapmetal en grungy post-punk maakte. Al had het – voor zover mij bekend enige – album ‘Expect Resistance’ uit 2019 zo zijn momenten, ik snap dat Fredlös in alle talen zwijgt over dit stukje verleden. Het roer ging tamelijk rigoureus om met de komst van Alex Hellid, in het verleden gitarist van Entombed. De bandnaam werd anders, de voertaal Zweeds en rappen was uit den boze. Elementen die in een oervorm al aanwezig waren, zoals traditionele instrumenten, werden uitvergroot en voortaan zou epische heavy metal geïnspireerd door Bathory en Månegarm de boventoon voeren.

Het titelloze debuutalbum van Fredlös verschijnt niet helemaal toevallig op het Threeman Recordings label – bij kenners bekend als het label van Entombed – en is een ruim één uur durende genreontkennende mix van metal, rock, folk en traditionele Scandinavische muziek geworden.

Zowel Månegarm als Fredlös komen uit de regio rond Nortallje ten noordoosten van Stockholm en op twee songs – het sfeervolle openingsstatement ‘Våt Varm Jord’ en het stevig doorstampende ‘Fredlös’- worden de gastvocalen verzorgd door Erik Grawsiö van Månegarm, waarmee duidelijk wordt waar Fredlös de mosterd haalt, voor zover dat niet al overduidelijk was. Het is jammer dat de duistere, middeleeuwse sfeer die aan het begin van het album zo nadrukkelijk en succesvol wordt opgewekt door het prominente gebruik van de folkviool gaandeweg het album naar de achtergrond verdwijnt. Wat overblijft is melodieuze en uiterst effectieve epische metal, maar zonder dat extra ingrediënt niet heel opvallend. Ook is overduidelijk dat zangeres Liv Hope het aflegt tegen Grawsiö als er bij ouderwetse rampestamp rock gezongen moet worden. Haar kracht ligt duidelijk meer bij het quasimystieke dat overheerste in de meer ingehouden, gedragen epische songs waarmee het album opent. Gelukkig keert het heilige vuur weer terug in de laatste nummers. Bijna even stiekem als het eerder verdween is de viool er ineens weer in ‘Undergång’. Het hierop volgende ‘Deus’ is een soort intermezzo, gevuld met traditionele instrumenten en de herhaalde uitroep “Gud er på din sida” (God staat aan jouw kant). In het lange afsluitende ‘Requiem’ komen alle bestanddelen weer samen: een riff-festijn met meerdere gitaren, meerstemmige zang, de boven alles uittorenende sirenezang van Liv Hope en dat vrolijk overal tussendoor kruipende kattengejank van de viool. Het is een mooie afsluiting van een niet heel evenwichtig, maar zeker vermakelijk album.