Valt er na 25 jaar Ufomammut nog iets origineels te zeggen over deze band? Iets dat niet al honderd keer gezegd is en niet als de volgende opstapeling van grijsgedraaide clichés klinkt?

Eigenlijk niet. Is Ufomammut niet een band die, als waren zij de Ramones van de extreme metal, al die tijd hetzelfde kunstje is blijven doen en slechts in details, alleen voor de kenners hoorbaar, verandert? Zelfs de grootste crisis in het bestaan van de band, de tijdelijke split na het vertrek van drummer Vita en de herstart een jaar later met Levre op de drumkruk, heeft niet tot grote veranderingen in het geluid geleid. In het jubileumjaar verschijnt een nieuw album van het Italiaanse trio, het tweede met de nieuwe drummer. ‘Hidden’ is zoals we Ufomammut kennen, een album vol met progressieve Pink Floyd achtige muziek die verborgen gaat achter een met fuzz en distortion verzadigd gitaar en bas geluid. Zoals altijd zijn beiden een aantal stappen verlaagd gestemd, wat dat typische Ufomammut geluid tot gevolg heeft.

De neiging is groot om over dit elfde album van de band (volgens de officiële telling) een mening te hebben, zelfs voor er ook maar een akkoord geklonken heeft. Ufomammut is toch immers altijd hetzelfde? Mwah, wie de moeite neemt om ‘Hidden’ van begin tot eind te luisteren zal verbaasd opkijken. Nou ja, een beetje dan. Van de zes songs op was het openingsnummer ‘Crookhead’ vooruitgestuurd in de vorm van een EP met nog twee songs die niet terugkomen. Zoals ik een half jaar geleden al opmerkte is ‘Crookhead’ een soort van pocket Ufomammut: minstens drie songs in één met een overduidelijke verwijzing naar Pink Floyd ten tijde van ‘Echoes’, inclusief ping, in een bedje van Big Muff fuzz en distortion.

Maar de riff is niet langer onaantastbaar. Op ‘Hidden’ hoor je meer dan ooit ook melodie en minder dreunend gitaargeweld. Waar in het verleden de songs van Ufomammut niet veel meer waren dan een verzameling loodzware riffs gedrenkt in een zompige brij van vervorming, daar is nu af en toe de aanzet van een heus liedje te horen. Het moet niet veel gekker worden. Straks komen ze nog met coupletten en een refrein! Regelmatig gaan de ontzettend laag gestemde gitaren even op standje dromerig en blijven alleen spacey vintage synthesizers en galmende zang over. Het zijn de momenten waarop het het spannendst en interessantst is, zelfs als die keyboards in het afsluitend nummer merkwaardig onzuiver klinken. Want de grommende en schurende bas- en gitaarklanken, het handelsmerk van de band, die kennen we intussen wel.

Er is ook genoeg hetzelfde gebleven. De albumcover is weer een grafisch juweeltje uit de koker van het Malleus collectief, waar zoals bekend de Ufomammut oerleden Poia en Urlo deel van uitmaken. Als de songs van Ufomammut psychedelische, bijna abstracte schilderijen van geluid zijn, dan zijn de hoezen en de andere visuals dat geluid, gestold in kleur. Een synergie die van het begin af aan bij Ufomammut hoort.

En toch. Toch is er iets dat me dwarszit. Ben ik murwgebeukt in de bijna twintig jaar dat ik Ufomammut volg? Is het recept uitgewerkt en blijkt de keizer geen kleren te dragen? Feit is dat ik de kwaliteit herken, merk dat de mannen iets nieuws proberen, voel dat het goed is en er tezelfdertijd niet door geraakt wordt. Misschien is dat nog wel het grootste verschil tussen Ufomammut en de Ramones. De Ramones hadden dondersgoed door dat ze karikaturen waren en namen ze zichzelf daarom absoluut niet serieus. Dat maakte ze leuk. Ufomammut is in bijna alles het tegengestelde, behalve dan in het zichzelf herhalen. De ongeëvenaarde serieusheid van deze gasten maakt dat het luisteren naar ze af en toe best vermoeiend is. Ik wacht op het moment dat er een grap gemaakt wordt, anders dan de obligate woordspelingen in de songtitels en hoop dat de zon dan doorbreekt. Dat het allemaal wat lichter wordt. Op ‘Hidden’ doet Ufomammut een dappere poging uit de zelf aangetrokken dwangbuis te ontsnappen, maar helaas blijft het bij hinken op twee gedachten. Waarom niet à la Blood Incantation een album gemaakt waarop de gitaren aan de kant worden gegooid en iets anders wordt geprobeerd. Misschien was dit een eerste aanzet en komt er ooit nog eens een Ufomammut 3.0 met een album dat – in tegenstelling tot dat bloedeloze ‘Timewave Zero’ – wel een geslaagde uitstap naar nieuwe, onbekende streken is. Hopen mag, zelfs al is hoop vaak uitgestelde teleurstelling.