In de jaren negentig kende Porcupine Tree een opgang van obscure band tot meesters. Hun muziek sprak mensen aan die naar Pink Floyd en Krautrock luisterden, maar ook een jongere generatie die dat vleugje psychedelica, gekoppeld aan stoner en zware riffs uit metal wel konden waarderen. Luister naar het live album ‘Coma Divine – Recorded Live In Rome’ uit 1997 en je hebt het summum van waar de band onder leiding van de introverte Steven Wilson in die eerste periode voor stond. Innovatieve geesten blijven echter evolueren en dus kwamen er kalmere albums met een voorliefde voor ambient en electronics en uiteindelijk in 2009 ‘The Incident’. In twintig jaar bracht Porcupine Tree zo tien albums uit die hen een gevestigde waarde in progressieve rock maakten. Vervolgens wou Steven Wilson een solocarrière en die heeft hij ook wel degelijk uitgebouwd met verdienstelijk materiaal, maar de magie van die eerste kennismaking met Porcupine Tree werd daar nooit door geëvenaard, althans niet bij ondergetekende.

Na hun grootste concert ooit in 2010 werd Porcupine Tree dus op non-actief gezet. Het is nu, dertien jaar later, dat we plots verrast worden door een nieuw album van het inmiddels tot trio gereduceerde Engelse collectief. ‘Closure/Continuation’ wordt uitgebracht als Porcupine Tree en dus zijn de verwachtingen hoog gespannen. Die albumtitel laat nog steeds in het midden of men na dit album weer gaat stoppen of verder doen, maar laten we niet vooruitlopen op de feiten en genieten van wat men ons nu biedt. Buiten Steven Wilson is dit album gemaakt door ouwe getrouwen toetsenist Richard Barbieri (ooit in Japan (band)) en drummer Gavin Harrison (ooit King Crimson en ook in The Pineapple Thief). Er zijn dus nog zekerheden in het leven, want vroeger waren zij er ook al bij. Alleen de man met het hoedje, bassist Colin Edwin, blijkt spoorloos verdwenen.

Ik blijf het een goede samenvatting vinden van de muziek die Porcupine Tree maakt: de progressieve exposure van bands als Pink Floyd en King Crimson, vermengd met laaggestemde ‘intellectuele’ metal van Opeth en Tool en de elektronica spielerei van bands as Neu! en Japan. Maar hier zijn onze notities tijdens deze muzikale reis. ‘Harridan’ is alvast een schot in de roos. Op de vleugels van een pompende bas gaat men swingend van start, vergezeld van vrij scherpe analytische zang. Na enkele minuten wordt het beschouwend kalmer. Dit is slechts een voorbereiding tot zware riffs en een instrumentale opbloei die werkelijk de magie van weleer vertoont: uitwaaierende klanken, hoge zwevende tonen, Hammond orgel en stuwend als non-conformistisch ritueel. Yes, ze kunnen het nog! Op het einde volgt een weemoedig besluit. Acht minuten en een sterke start! ‘Of The New Day’ past helemaal in het singer-songwriter materiaal van Wilson’s solocarrière, maar kalm en sensitief is dit toch wel mooi. Bovendien wordt de song nog heftiger naar het einde toe. ‘Rats Return’ staat voor de wispelturige kant van de proggers: Hoekige stop & go riffs weven ongemakkelijke patronen, de ritmiek is apart en ongewoon (meesterdrummer Gavin!), de stemmen vervormd en elektronica illustreert enige experimenteerdrift. Een paar songs later is ‘Walk The Plank’ een beetje vergelijkbaar en niet toevallig gaat dit ook over ratten in de tekst.

Het vierde nummer op de plaat is weer eentje van acht minuten. In ‘Dignity’ valt heel wat te genieten. Het herbergt de sfeer van de jaren ’60 en ’70 met referenties naar Pink Floyd, The Beatles en naar mijn gevoel ook David Bowie. Het is een pachtsong die verhalend aanvangt met tokkelende gitaren en esoterische sfeerzang, en pas later uitvalt met sterke riffs en knappe gitaarsolo’s. Heerlijk! Laat ons de geniale toetsenondersteuning van Barbieri trouwens niet vergeten in elke song. ‘Herd Culling’ en de mooie afsluiter ‘Chimera’s Wreck’ zijn nog van die langere parels, waarin zacht van start gegaan wordt, tot de onderhuidse spanning explodeert in stuwende klanktapijten. Soms is er een arty-farty elegantie waar te nemen in de muziek, zodat het beeld van hipsters voor je geestesoog verschijnt, maar feit is dat Porcupine Tree het vroegere hoge niveau terug haalt. Bovendien zijn er nog drie bonustracks die volgens de band een andere sfeer dan de plaat hadden, maar toch zonder probleem als een geheel met de rest kunnen beluisterd worden. We kijken al uit naar de herfst wanneer men dit ook met live concerten zal vieren. Het enige Benelux concert vindt plaats in de Ziggo Dome in Amsterdam op 7 november 2022. Gaat dat zien!