Steven, je nieuwe album ‘The Overview’ komt over een kleine maand uit. Je bent een jaar met deze plaat bezig geweest om hem te maken. Ben je eigenlijk nog nerveus voor de release van een nieuw album?
Nerveus is niet het goede woord. Ik ben wel regelmatig verrast door de reacties op een nieuw album. Dat kan zowel negatief als positief zijn. Wanneer ik het besluit neem om een album uit te gaan brengen, ben ik er vanzelfsprekend van overtuigd dat het een goed album is, anders zou ik het niet uitbrengen. Ik denk dat het met ‘The Overview’ wel goed zal zitten, temeer daar ik voor dit album ook weer ga toeren. De vorige twee albums ‘The Harmony Codex’ (2023) en ‘The Future Bites’ (2021) heb ik niet met een toer ondersteund, dus na de release van die albums was er eigenlijk… niets. Dat is deze keer wel anders. Het opbouwen van het momentum van albumrelease naar de start van een toer voelt echt weer goed.

Krijgen ‘The Future Bites’ en ‘The Harmony Codex’ extra aandacht tijdens je aankomende shows?
Absoluut, zeker van ‘The Harmony Codex’ ga ik een flink aantal tracks spelen.

Is een nieuw album voor jou eigenlijk altijd een reactie op de vorige?
Ja, eigenlijk wel. Er moet sowieso een reden zijn om iets nieuws toe te voegen aan mijn al bestaande discografie. Ik wil niet iets nieuws maken dat teveel lijkt op dingen die ik al eerder heb gedaan. Nieuwe muziek moet in de eerste plaats uitdagend zijn voor mezelf, maar ook voor mijn luisteraars op een bepaalde manier. Ik begrijp dat mijn muziek herkenbaar is als Steven Wilson, maar nieuwe muziek moet in ieder geval fris voelen. ‘The Overview’ komt eigenlijk relatief snel na mijn laatste album, daar zitten maar achttien maanden tussen. In wezen is het concept van ‘The Overview’ me zo aan komen waaien. Dat was nieuw voor me, want normaal gesproken ben ik best lang bezig met het bedenken van een concept, of aanpak voor een nieuwe plaat.

Je stelt je luisteraars wel op de proef, deze keer. Zijn ze net gewend aan een aanpak van kortere en compactere Steven Wilsonsongs, zoals ze op je laatste albums stonden, kom jij met twee nummers aan die ieder een plaatkant beslaan en qua tijdsduur rond de twintig minuten liggen..
Dat is zeker een uitdaging voor de luisteraars, maar is het ook voor mij geweest om ze te maken. Je kunt het vergelijken met het maken van een avondvullende film, in plaats van een videoclip. Of het schrijven van een roman, in plaats van een gedicht. Hoe houd ik de aandacht vast van de luisteraars, als ik ze een stuk muziek voorschotel van 23 minuten? Die muzikale reis moest ik constant uitdagend genoeg houden.

Ik ben zelf een fan van “Grand Concepts”. Ik zie mijn albums inderdaad als projecten. Het is er vroeger door mijn vader bij mij met de paplepel ingegoten: conceptuele rockmuziek. Met name ‘Dark Side Of The Moon’ van Pink Floyd. Ik ben daar altijd van blijven houden. Al mijn albums hebben, op wat voor manier dan ook, een concept waarin alle nummers passen. Ook de laatste paar albums, ja. Voor het concept van ‘The Overview’ ben ik gaan nadenken over het grootste concept dat er bestaat: de ruimte.

Hoe kwam je op dat idee, eigenlijk?
Na de release van ‘The Harmony Codex’ had ik mijn handen vrij om al na te gaan denken over mijn volgende project. Ik ging immers niet op tournee. Het idee dat ik kreeg was om iets visueels te gaan doen. Een tentoonstelling, een korte film, zoiets. Dus ik ben met wat mensen gaan praten in mijn omgeving, waaronder  Alexander Milas. Misschien ken je hem wel, hij heeft bij Metal Hammer gewerkt, maar is ook de oprichter van “Space Rocks”, een organisatie is die de werelden van astronomie en muziek bij elkaar brengt. Het is Alex geweest die me vertelde over het ‘Overview’ effect dat astronauten kan overkomen wanneer ze voor het eerst in de ruimte zijn. Dat gevoel kan zowel positief als negatief zijn; de onmetelijkheid van het heelal geeft de één een gevoel van ultieme rust en de ander juist van nietigheid. Ik was onmiddellijk onder de indruk van dit fenomeen en daarmee was het concept van de plaat er direct. Ik wist ook meteen dat ik langere stukken moest gaan schrijven.

Toch zijn de twee nummers, in ieder geval op de hoes, onderverdeeld in kleinere, hapklare stukjes. Al luisteren zowel kant A als B beiden als één geheel.
Precies! Dat de twee tracks toch onderverdeeld zijn in stukjes met hun eigen ondertitel heeft er meer mee te maken dat dit handig is voor het streamen van het album en om over bepaalde gedeeltes ervan te kunnen praten. Ik ken de titels van die stukjes niet eens uit mijn hoofd. Voor mij zijn het gewoon twee stukken muziek. Het begint op aarde, met een ontmoeting tussen mijzelf en een alien die vraagt of wij als mensheid het buitenaardse leven zijn vergeten, of er niet meer naar op zoek zijn, omdat we tegenwoordig alleen maar naar beneden kijken op onze telefoonschermpjes en niet meer naar boven, naar de lucht en het heelal. Het verhaal eindigt aan de andere kant van het universum. Eigenlijk gaat het album dus over een reis van de aarde naar de uiteinden van het universum en hoe je dat zou kunnen doen. De uitdaging voor mezelf was hoe je die reis in een stuk muziek en tekst vervat. In slechts zes weken tijd had ik het raamwerk staan.

Je bedoelt het muzikale raamwerk?
Ook het tekstuele. Ik heb echt nog nooit zo snel gewerkt!

Kant A van het album heet ‘Objects Outlive Us’. Een titel die de filosofen onder ons meteen aan het denken zet. Ik denk daar wel eens aan als ik met mijn hond in het bos loop. Die bomen stonden er al toen ik nog niet geboren was en zullen er nog steeds staan als ik al lang dood ben.
Ja, maar dan heb je het nog over levende dingen, over de  natuur. Jij verzamelt toch ook vinyl? Ik ook. Ik heb wel eens een verzameling vinyl gekocht waarvan de oorspronkelijke eigenaar was overleden.  Die platen kregen een plek in mijn verzameling, terwijl de oorspronkelijke eigenaar er zijn leven lang mee bezig is geweest om ze te verzamelen. Snap je? In de korte tijd dat hij op deze aarde is geweest. Wat gaat er met mijn collectie gebeuren als ik er niet meer ben? Denk jij daar nooit over na? Mijn vrouw weet niet welke plaat welke waarde heeft, dus die gaat vast mijn duurste albums voor weinig geld verkopen, hahaha. Maar serieus: ik hoop dat mensen nog steeds naar mijn muziek luisteren, als ik er niet meer ben. Dus op die manier zijn het ook mijn liedjes die er langer zullen zijn dan ikzelf. Dat is althans mijn hoop.

In het persbericht bij het nieuwe album staat geschreven dat je bent teruggekeerd naar je ‘prog-rock’ stijl. Ik vind dat, na een paar luisterbeurten van ‘The Overview’, wel meevallen. Ik hoor in beide tracks gewoon alles terug wat jou als muzikant typeert. Daar hoort prog zeker bij, maar ik hoor bijvoorbeeld ook de voor jou typerende elektronische invloeden terug.  Wat is prog-rock eigenlijk voor jou?
Ik heb dat persbericht niet geschreven.. ik snap het als er mee wordt bedoeld dat ik terugkeer naar een meer conceptuele aanpak, met langere songs, lange solo’s. Ik had deze plaat niet kunnen maken zonder alle albums die ik hiervoor heb gemaakt. Dus wat jij zegt klopt beter: je hoort terug wie ik muzikaal ben na het maken van al mijn vorige platen. Kijk, ‘The Raven That Refused To Sing’ is mijn old school prog-rock plaat. Ik voel niet de behoefte om nog eens zo’n plaat te maken, ik heb dat al een keer gedaan. Wat niet wil zeggen dat ik niet trots op die plaat ben, want dat ben ik wel degelijk.