Wat is dit album een fascinerend avontuur! Nu wisten we al van vorige albums dat de Noorse band uit Kristiansand tot het selectieve clubje van progressieve extreme metal behoort, maar met hun vijfde album ‘Solemn’ worden we nog eens extra verwend door In Vain. Het was trouwens zes jaar geleden dat we van voorganger ‘Currents’ konden genieten, dus zijn we – net als de band – opgelucht dat het werk aan een opvolger nu in kannen en kruiken is.

Hun progressieve aanpak van death en black metal hebben ze gemeen mat andere bands uit het Hoge Noorden. Dan denken we aan Borknagar, Vintersorg, Barren Earth, Ihsahn, Enslaved en Solefald. Alleen heeft In Vain nooit de populariteit van enkele van deze bands verkregen en dat is onterecht. Trouwens, wie we hier aan het werk horen is de bijna voltallige live band van Solefald. Vier van de zes muzikanten maken daar ook deel vanuit en één van hen is Sindre Nedland, de jongere broer van Lars Nedland van Borknagar en Solefald. We bevinden ons dus in een magische cirkel die de muziekwereld al veel fraais geschonken heeft. Tobias – als relatief nieuwe drummer – heeft als enige muzikant geen banden met Solefald, maar die valt dan weer live in bij Ihsahn. Het moge duidelijk zijn: muzikanten die hoge verwachtingen scheppen en deze dan ook nog inlossen op het plechtige ‘Solemn’.

In Vain werd opgericht in 2003 door gitarist Johnar Håland en (harsh) zanger Andreas Frigstad. Spoedig kregen zij gezelschap van Sindre Nedland en hiermee was de basis gelegd voor inventieve muziek met zowel extreme als zuivere, klare zang. ‘Solemn’ is dan ook een vocaal hoogstandje waar je telkens vol verbazing naar luistert. Dat vangt aan met ‘Shadows Flap Their Black Wings’ dat, ondanks zijn streven naar ‘alles meteen uit de kast halen’ opmerkelijk catchy is. Dat hebben we o.a. te danken aan het clean gezongen refrein. Naast stoere doodsgrunts en melancholische cleane zang, komt men na een vijftal minuten ook met enige screams. Fraaie leads (twee gitaristen!) slingeren er doorheen dat het een lieve lust is en bovenop komt ook nog even een blazerssectie aan bod. ‘To The Gallows’ focust zich wat meer op zwartgeblakerde zang, screams dus. Muzikaal is dit ook eerder black metal getint, maar weer gelardeerd met mooie gitaarsolo’s. Het feest van verscheidene zang vervolgt op ‘Season Of Unrest’ dat vorig jaar al als single uitgebracht werd om ons lekker te maken voor wat komen ging. Let op de zachte passage, waaruit huilende solo’s en een saxsolo voortvloeien. De uitval met schreeuw daarna is des te ruwer, maar we hebben dan nog een grillige progressieve climax in het vooruitzicht. Heerlijk! Niet alleen blazers werden onder de noemer ‘gastmuzikanten’ uitgenodigd, maar ook strijkers. Die cello/vioolklanken horen we bijvoorbeeld in ‘At The Going Down Of The Sun’, ook weer een kanjer die soms dreigend aanzwelt.

In Vain gunt zichzelf de ruimte om alle ideeën aan bod te laten komen, zonder fragmentarisch over te komen. Het hoeft niemand te verbazen dat de gemiddelde lengte van elke song dan ook zeven minuten is. Buiten de daarnet geschetste rijkdom aan geluid, weet ‘Beyond The Pale’ dan nog te verrassen met een bijzonder furieuze zangpassage, opstandig en ratelend, terwijl het beklijvende ‘Blood Makes The Grass Grow’ even gesproken woord heeft. In de laatste songs beginnen ondersteunende keyboards een grotere rol te spelen, wat het epische genoegen doet stijgen. De ‘stop & go’ ritmes in ‘Eternal Waves’ gaan over in een atmosferische passage, waar bas, keyboards en daarna riffs knap opwerken naar een stuwend geheel. Het swingt zelfs, met nog wat chocoladesnippers voor de luisteraar in de vorm van blazers en viool. Maar de ware openbaring waar we op gehoopt hadden gebeurt in de laatste track ‘Watch For Me On The Mountain’. Onweerstaanbaar hoe het meer en meer episch wordt naar het einde toe! Culminatiepunt is dus die gevleugeld getitelde uitsmijter waar Davidavi Dolev (zanger van Subterranean Masquerade) gastzang vertolkt. Zonder erop te letten had ik al ‘David Bowie achtige zang’ genoteerd, maar het klonk allemaal nogal murmelend. Wacht dan maar op de uithalen… helemaal Bowie. De repliek met koorzang is subliem! De gebruikelijke cleane zang is ook een mooi contrast, maar uiteindelijk zijn er ook grunts en gaat men van weemoed naar verlichting (als je naar de tekst luistert). Dit juweeltje bezorgt je gegarandeerd kippenvel of natte ogen, en is te vergelijken met de impact van het nummer ‘Voices’ van Borknagar dat het album ‘True North’ afsluit. Laat de tijd zijn werk maar doen, lovende kritieken zullen niet uitblijven en die zijn welverdiend nu deze nieuwe eruptie van talent en inspiratie ons als trage, maar niets ontziende lava tegemoet vloeit.