Toen een aantal maanden geleden de release van de nieuwe Ayreon plaat ‘Transitus’ werd aangekondigd, was ik blij verrast. Toch een nieuwe Ayreon uit de koker van Arjen Lucassen. De bebaarde kluizenaar had immers aangegeven met een groot project bezig te zijn, dat niet onder de naam Ayreon uitgebracht zou worden. Dat project, zo blijkt nu, is de filmversie van ‘Transitus’, die overigens nog wel op de kalender staat. Eerst is er dus nu het album, dat dus gewoon onder de naam Ayreon wordt uitgebracht.

Een aantal dingen is anders dan wat we gewend zijn van Arjen. Het hoesontwerp is eenvoudiger dan de voorgangers, en op drums horen we voor het eerst Juan van Emmerloot in plaats van de welhaast vaste kracht Ed Warby. Een briljante stap vind ik de (gratis!) comic die je bij aankoop van het album krijgt waarin het verhaal in stripvorm aan de luisteraar wordt uitgelegd. Lees dat boekje voordat je aan de beluistering van het album begint! Het verhaal wordt daardoor niet alleen meteen duidelijk, je krijgt ook meteen een band met de hoofdrolspelers. In de strip zijn die namelijk gebaseerd op de gezichten van de zangers die ze uitbeelden. Zo maak je in de strip al kennis met Tommy Karevik van Kamelot (Daniël), Cammie Gilbert van Oceans of Slumber (Abby) en Dee Snider om er maar een drietal te noemen. En zo begin je uitermate goed voorbereid aan je eerste luisterbeurt.

Het verhaal, dat over een verboden liefde in de 19^e eeuw gaat maar ook over de ruimte tussen de aarde enerzijds en de hemel of hel anderzijds (inderdaad, het gebied dat ‘Transitus’ heet en waar wordt bepaald of je als overledene naar de hemel of naar de hel gaat) is weer tot in de puntjes uitgewerkt en dus erg goed te volgen via de strip. In de film zal alles nog wel wat breder aan bod komen. Vanuit alle hoeken komt het verhaal tot de luisteraar. Ik ga niet alle details verklappen maar die aanpak werkt erg prettig. Om je bij de les te houden wordt het verhaal tussen de tracks ook nog verteld door Tom Baker (de ‘storyteller’), een oude held van Arjen die je misschien kent uit de serie ‘Doctor Who’.

Muzikaal en tekstueel staat alles uiteraard als een huis. Dat kun je wel aan Lucassen overlaten. Natuurlijk komen er thema’s of arrangementen voorbij waarvan je denkt ‘dat heb ik eerder gehoord’. De breed uitgemeten koren, de bombastische toetsenpartijen (Joost van de Broek), opzwepende fluitpartijen (Jeroen Goossens), ze horen nou eenmaal op een Ayreon plaat. Toch gebeurt er genoeg spannends op ‘Transitus’. Zo horen we blazers, een heuse hurdy gurdy en een keur van zangers en muzikanten die hun debuut maken op een Ayreon album en daarmee toch hun eigen draai geven aan de muziek.

Grote sterren op dit album zijn voor mij niet eens de hoofdrolspelers Tommy Karevik en Cammie Gilbert (hoewel de laatst genoemde wel degelijk een genot is om naar te luisteren), maar Mike Mills in zijn rol als standbeeld (jawel!), Amanda Somerville en, op eenzame hoogte, Simone Simons als de Angel Of Death. Niet alleen als zangeres staat zij wat mij betreft op grote hoogte op ‘Transitus’. Ze brengt een klasse met zich mee op deze plaat en haar zangpartijen zijn zelfs doorspekt met humor. De Angel Of Death wordt in ‘Transitus’ bijgestaan door haar Furies Marcela Bovio en Caroline Westendorp, wat regelmatig prachtige meerstemmige zang oplevert.

Overigens schittert Lucassen zelf ook als muzikant op het album. Want hoewel de plaat met Joe Satriani en Marty Friedman twee topgitaristen herbergt, vallen de solo’s van deze twee grootheden, hoe goed ook, niet eens op ten opzichte van het gitaarwerk van Arjen zelf. Ik heb hem vaak horen zeggen dat hij zichzelf geen geweldige gitarist vindt, maar dat moet maar eens afgelopen zijn. Ook de productie van Lucassen zelf is overigens door een ringetje te halen.

De tijd zal moeten leren of ‘Transitus’ een plekje weet te veroveren tussen de twee Ayreon platen die bij mij op eenzame hoogte staan: ‘Into The Electric Castle’ (1998) en ‘The Human Equation’ (2004). De laatste kent in het nummer ‘This Human Equation’ nog een leuke verwijzing op het nieuwe album. Voorlopig ben ik, in tegenstelling tot de voorganger ‘The Source’ (2017), vanaf de eerste luisterbeurt danig onder de indruk. Het enige wat ik over het album te zeuren heb is het nogal abrupte einde van de plaat. Na de laatste track ‘The Great Beyond’ had ik nog wel een epiloog willen horen, zoals het album ook een uitgebreid intro kent. Het is voor mij het enige kleine smetje op een verder geweldig album. Of de film er komt gaan we zien. Hopelijk gaan we ‘Transitus’ ooit live meemaken in 013. Het verhaal leent zich in ieder geval bij uitstek voor een theaterstuk of liveshow.