Fernando Ribeiro: “Ik bemerk twee kanten aan mezelf. De ene kant is hoopvol – en dat zit heus ook wel in de muziek soms – en de andere kant is pikdonker. Soms heb ik het gevoel dat we op weg zijn naar een volgende oorlog. Niet alleen door politici veroorzaakt, maar mensen zijn immers zo ongeduldig en ze hebben geen gemeenschapsgevoel meer. ‘Hermitage’ is een album dat daarover gaat.”
Het volgende hoofdstuk van het Portugese Moonspell is geschreven en komt uit met als titel ‘Hermitage’. Een verrassend album waarop de band een erg melodieuze en beschouwende koers vaart. Je zou het nog steeds gothic metal kunnen noemen, maar de zwevende Pink Floydiaanse gitaarsolo’s en de diepgaande teksten maken dit een erg aparte, sfeervolle topper. Zoals steeds houden we eraan om hierover eens met de heren te praten en zo keuvelden we gezellig met zanger Fernando Ribeiro. Het half uurtje dat we toegewezen gekregen hadden, vloog dan ook in sneltempo voorbij.
Vera Matthijssens Ι 14 maart 2021
Hoe gaat het ermee Fernando?
Niet al te best momenteel, eerlijk gezegd. Hier in Portugal slaat de pandemie nu hard toe. Er liggen heel veel mensen in het ziekenhuis. Er is een strenge lockdown, alles is gesloten. Ik moet zeggen dat het geen leuke periode is om nu in Portugal te verblijven, een land dat normaal heel vrolijk en opgewekt is. Mensen leven veel op straat en maken plezier. We bouwen normaal veel feestjes, maar nu is iedereen vrij humeurig, droevig en melancholisch. We wachten af tot deze grote, donkere wolk over de wereld – en nu volop over Portugal – weggaat, zodat we terug verder kunnen met ons leven. Gelukkig kunnen wij blijven werken. We zijn niet ziek, dus mogen we niet klagen, maar niemand kan beweren dat het hier goed gaat, want dat is niet zo.
Juist ja, Portugal heeft de eerste golf redelijk goed doorstaan, maar krijgt nu de volle laag. Dat hoorde ik recent op het nieuws…
We hadden er beter op voorbereid kunnen zijn. Onze regering had dit veel ernstiger moeten aanpakken. Hetzelfde geldt voor de mensen. In het begin hadden we geluk dat we grotendeels gevrijwaard bleven van alle ellende. We liggen geografisch bekeken ook op een uiteinde, dus duurt het altijd wat langer eer er iets gebeurt. Dat geldt zowel voor de cultuur van rock-‘n-roll als voor het virus. Na de zomer en vooral in het laatste semester van 2020 zijn we de controle verloren over de situatie. Nu proberen we die controle terug te krijgen, maar dat gaat moeizaam. Ik krijg veel vragen of we het goed maken en dat kan ik bevestigen, maar mentaal is het erg zwaar, zeker omdat het al zo lang duurt.
Maar gelukkig hebben we muziek. Jullie nieuwe album ‘Hermitage’ heeft me echt verrast. Het is zo anders, maar ik vind het geweldig, waarschijnlijk omdat ik ook wel van tragere, sfeervolle muziek hou en van Pink Floyd…
Dank je. Ja, het album is een beetje anders, maar in feite geldt dat toch voor al onze albums. Ik veronderstel dat we nooit het geluk of de intelligentie hebben gehad om met een strikte formule tevoorschijn te komen waar we vrede mee namen en die dan steeds te herhalen. Soms is dat hard labeur voor de band, soms vragen de fans zich af waar we mee bezig zijn, maar ik vind, wanneer je naar ‘Hermitage’ luistert is dat een album dat je veel te bieden heeft, maar het vergt ook wel iets van de luisteraar. Aandacht, een beetje liefde en respect van de mensen. Mensen dienen er misschien een paar keer meer naar te luisteren dan naar een regulier Moonspell album, maar volgens mij reflecteert het perfect waar we nu staan als band en hoe we denken over onszelf. Toen de pandemie uitbrak, wisten we niet wat we konden verwachten. Wat zou de rol van muziek in het leven van de mensen nu worden? Toen we er vrede mee genomen hadden dat we verder moesten in deze onzekere omstandigheden en tijden, realiseerde ik me toch wel dat ik – niet alleen als muzikant, maar vooral als muziekfan – naar veel meer muziek ging luisteren. Ik denk dat dit één van de jaren geweest is dat ik ’t meeste naar muziek geluisterd heb, ook al omdat ik er de tijd voor had. Voor mij is luisteren naar muziek niet enkel een tijdverdrijf wanneer ik in de auto zit of op het vliegtuig wacht. Voor mij het een belevenis met vinyl, de plaat opzeggen, volle aandacht erbij houden zodat de muziek eer aan gedaan wordt en ervan genieten En ik denk dat dit album ‘Hermitage’ – wanneer de mensen het een kans geven – zal groeien bij de mensen. Het is zoals met prog, sommige mensen houden er niet meteen van, maar daarna volgt de eeuwige liefde. Die indruk krijgen we namelijk van de fans. Dat ze er nog een keer meer naar moeten luisteren vooraleer een oordeel te vellen. En heden ten dage – nu het album bijna uit is en de pers er al naar geluisterd heeft – krijgen we heel goede respons, vooral in die zin dat we de mensen verrassen. En dat is waarschijnlijk een goede zaak.
Inderdaad, het is altijd interessant als een band nieuwe dingen probeert en vooral wanneer je merkt dat ze er met hart en ziel ingevlogen zijn. Voor sommige fans kan het een soort soundtrack worden van deze tijd waarin je eerder geïsoleerd leeft en meer tijd hebt om over allerlei dingen na te denken…
De eerste keer dat we iets schreven voor ‘Hermitage’ was in 2017, wanneer ik uiteraard de huidige interpretatie niet kon voorspellen. Ik had nooit kunnen denken dat ‘Hermitage’ onder deze omstandigheden het leven zou zien en de interpretatie aldus vanuit deze hoek ging komen. Tegenwoordig is social distancing in bijna elk land een wet. Maar volgens mij heeft de covid-19 crisis dat enkel maar versneld en het feit benadrukt dat we al die weg opgingen sowieso. We bouwden al muren om ons heen. Het werd moeilijker en moeilijker om over muziek te praten, om over politiek te spreken of om over religie te praten… omdat iedereen bloeddorstig is en zijn mening wil doordrukken. Ik bemerk twee kanten aan mezelf. De ene kant is hoopvol – en dat zit heus ook wel in de muziek soms – en de andere kant is pikdonker. Soms heb ik het gevoel dat we op weg zijn naar een volgende oorlog. Niet alleen door politici veroorzaakt, maar mensen zijn immers zo ongeduldig en ze hebben geen gemeenschapsgevoel meer. ‘Hermitage’ is een album dat daarover gaat. Het gaat niet alleen over vertrekken, maar ook over terugkomen en zien wat je dan aantreft. Wat breng je mee uit de hermitage? Wat heb je opgestoken in de pauze die je genomen hebt? En ik vind dat de muziek daardoor ook deze vloeiende lijn moest aanhouden in plaats van alleen maar een boodschap. Wanneer je de teksten leest, dan merk je dat er vooral vragen gesteld worden. Ik vind het in die zin een erg existentieel album, ook een erg volwassen album. We hebben met veel dingen gebroken. Wat er nog restte van de jonge, om niet te zeggen jeugdige Moonspell – de weerwolven en de vampieren – is vrijwel verdwenen op ‘Hermitage’.
Jullie stellen dat ‘Hermitage’ de rug keert naar de conventies van de moderniteit. Hoe zien jullie dat?
Soms bedenk ik wel eens dat wij op een ongelofelijke planeet leven, maar dat niet ten volle beseffen en er al zeker niet goed zorg voor dragen. Dat spreidt zich uit over vele gebieden: ecologie, het geldsysteem,… Tegenwoordig zijn onze verwachtingen zo hoog, maar tezelfdertijd ook primitief bestiaal, dat we er alles aan doen om ons doel te bereiken, zelfs al doden we onszelf en onze omgeving daarmee. Ik vind dit geen kwestie van jong of oud of van de babyboomers of de millennials, het is gewoon iets wat bij iedereen ingebakken is. We zien het materiële aspect van ons leven als prioriteit, niet het goede in ons. Kijk maar naar de manier waarop we het internet gebruiken. Ik beweer niet dat we af moeten van iPhones of computers, maar wel het perspectief veranderen van de manier waarop we de technologie gebruiken om de gemeenschap te benaderen. Nu heerst er op sociale media nog steeds de neiging om je beter, mooier, dunner of succesvoller voor te stellen dan je bent. En ik vrees dat we de spiegel al gebroken hebben. ‘Hermitage’ gaat over die gebroken spiegel die we ons voorhouden en de behoefte om vlug een nieuwe manier te vinden om je te profileren. Eén van de hoofdzaken in ‘Hermitage’ is het contrast tussen de problemen die we soms hebben – neem een platte band, het wachten op de nieuwe iPhone – en het andere kaliber problemen, zoals de sloppenwijken in Portugal, de honger in Afrika, ziektes, het gebrek aan sanitair of gezondheidszorg… Toen ik opgroeide in de jaren tachtig, al het nieuws – dat we soms bekeken tijdens het avondeten – ging over hongersnood en sterfte in Afrika, terwijl wij aan het eten waren en mijn vader was daar altijd door geërgerd. Ik zie dat tegenwoordig niet meer in het nieuws, maar het bestaat nog wel, ook al is het van onze radar verdwenen. Toen we onze eerste lyric video toonden,voor ‘The Greater Good’, keken de mensen naar de realiteit. Portugal ligt op twee uur vliegen van Afrika. Het verdient meer aandacht, want nu lijkt het alsof men dit niet wil oplossen. Heden ten dage praten we over absurde dingen die mankeren, terwijl we niet eens de basics verholpen hebben. Dat is iets wat me echt stoort en ergert, het feit dat we maar doorslapen terwijl er nog zoveel hulp nodig is. Een voorbeeld: Portugal gaat miljoenen euro besteden aan het plaatsen van velden vol zonnepanelen. Je kunt zeggen dat dit goed is voor het milieu en de winning van energie, maar enkel een paar steden krijgen die voorzieningen en wij gaan er zelf als burgers niet veel van merken of voordeel uit halen. Je kan beter de mensen leren recycleren en hen leren duurzamer te leven. Het lijkt alsof we geobsedeerd zijn om iets nieuw te bouwen en het aanzicht van ons land te veranderen en soms kiezen we net het verkeerde. We doen enkel wat het meest spectaculair is, zelfs al is het effect allesbehalve spectaculair.
Ik zal je de kemels van de Belgische regering besparen…
Er bestaat geen goede regering.
Toch heb je de neiging als je ouder wordt, om te denken dat alles beter was in je jeugd, zelfs de presidenten…
Ik ben nu 46. Ik weet niet of het toen beter of slechter was, maar het ging er toch wel eerlijker aan toe. En de problemen waren echter, als je begrijpt wat ik bedoel. Toen was er… in feite hebben we dat nog… Ik kom uit een heel arme buitenwijk, maar daar hielpen we elkander. Heel de tijd. Er was gemeenschapszin. Tegenwoordig zijn de steden en de buitenwijken slapende wijken. Als er iets gebeurt, blijft iedereen onverschillig, je moet je plan maar trekken. Ieder voor zich. Toen ik opgroeide was dat helemaal niet zo.
Ik vermoed dat een zekere warmte en hartelijkheid gestorven is in de harten van de mensen…
Dat is waar.
Waar ligt dat aan? Opvoeding? Luxe? Verwend?
Een ding is zeker. Toen ik opgroeide kwam niet alles van Hollywood. In de VS heerst een andere mentaliteit en het meeste spul dat hier ingevoerd/opgedrongen wordt, werkt niet voor ons. Europa is niet competitief. Wij zijn mogelijk meer cynisch soms, maar wij hebben op ons grondgebied veel problemen gehad. Wij hebben onze portie pijn en smart wel gehad en dus willen we van het leven genieten. En dat is mogelijk, ook al zijn we niet echt succesvol. Zelfs in metal, als ik interviews doe met mensen uit de VS moet ik mijn ingesteldheid aanpassen, want het meeste wat je vertelt vinden ze saai. Ik vermoed dat ze altijd op zoek zijn naar de volgende kick. Ik ben dikwijls op tournee geweest in de VS – de eerste keer was Clinton aan de macht, de laatste keer – vorig jaar nog – was Trump president. Je merkt dat dingen momenteel niet zo goed gaan met hen. Ik denk dat veel van hun waarden verdwenen zijn en ze zijn zo verdeeld nu. En al die politici zitten ook in de financiële wereld enz… Soms klaag ik wel eens over Europa en dat mensen uit Duitsland kunnen beslissen hoeveel vis wij in Portugal uit de zee mogen halen, terwijl wij een land van vissers zijn, maar nu heb ik toch wel de hoop dat die Europese manier van aanpak ons kan redden en dat we geleerd hebben met schade en schande. Er is een Franse schrijver, genaamd Laurent Godet. Hij schreef een gedicht ‘Ons Europa’ en dat is erg mooi. Dat heeft mijn gedacht over de waarde van het continent waarop wij leven veranderd. Er is veel liefde, veel geschiedenis te vinden. We hebben veel slechts gedaan, maar we hebben ook veel vergiffenis getoond. Ooit hadden we grote keizerrijken. Die bestaan niet meer. Gelukkig. Ik denk dat we nu wel ergens kunnen geraken en zelfs de VS kunnen beïnvloeden. Hen meer vrede en liefde bijbrengen zou al een stap voorwaarts zijn.
Een van de songs ‘Apophthegmata’, zou ook geïnspireerd zijn door een zekere Antonius van Egypte en er zou een schilderij van Jeroen Bosch van zijn…
Dat specifiek schilderij hangt in een museum in Lissabon. Wij hadden het geluk om dit schilderij in levende lijve te zien, volgens mij is dat belangrijk voor kunst en schilderijen. Het is namelijk moeilijk uit te leggen wat je ziet en ervaart. Het lijkt wel een beetje op de ervaring van je favoriete band live zien. Een schilderij beweegt niet, het spreekt niet tegen je, maar in zekere zin roept het je wel op tot iets. Ik heb veel het leven van heiligen bestudeerd om inspiratie op te doen voor ‘Hermitage’, zeker voor die song ‘Hermit Saints’ en Sint Antonius van de woestijn is net een rockster, zoals ik in de tekst al aangeef. Hij is een erg belangrijke heilige, omdat – ook al moeten we altijd kritisch zijn wat religie betreft en zijn er ook veel misbruiken – maar er zijn toch ook veel mooie en interessante gegevens rond die verhalen te vinden. Sommige mensen denken dat heremieten de woestijn introkken en daar dan voor altijd bleven, maar dat is niet zo. Sommigen kwamen terug met lessen over rechtvaardigheid, anderen met lessen van liefde, vrede en licht. Ik vermoed dat dit de hedendaagse filosofen zouden kunnen zijn. Ik vrees dat de hedendaagse wereld echter niet voldoende waarde hecht aan filosofie of openstaat om daarnaar te luisteren. Vroeger was er bijvoorbeeld altijd wel een filosoof te vinden aan het Hof van de Koning, of als secretaris. Vandaag is filosofie een beetje op de achtergrond geraakt. Dus ja, ik ben heel geïnspireerd door deze man. Ik ben een geboren katholiek – toch zo opgebracht – en het is een voorname traditie in Portugal. Ik weet wel dat metal daar allemaal heel kritisch tegenover staat, maar sinds ik filosofie ben gaan studeren toen ik jonger was, ben ik er met een andere blik naar gaan kijken, moet ik zeggen. Niet alles aan het Christendom is slecht, er zijn zelfs bepaalde tradities die we goed zouden kunnen gebruiken in deze dagen van wanhoop en een leven in separatie.
Sommige waarden zijn goed in het katholicisme en ik vond de parabels best leuk als kind…
Ach, het is de moraal van het verhaal. Volgens filosofie is politiek een manier van bemiddelen tussen de wensen van het volk, wat hen comfortabel maakt, en wat een maatschappij doet functioneren. Hier in Portugal moet ik zeggen dat de gewone mensen en de maatschappij altijd op de laatste rij staan om steun te krijgen van onze leiders. Bijvoorbeeld: als de regering zegt: er is geen geld om de scholen te voorzien van degelijke opvoedkundige materialen, maar dan spenderen ze het veelvoud om een bank te redden. Ik wil niet overkomen als punk of opstandeling – ik weet heus wel hoe het systeem werkt, we zijn daar allemaal bij betrokken – maar zulke dingen zijn allerminst redelijk voor mij. Daar wil ik een verklaring voor. Mensen hebben ook de neiging om alles te manipuleren en naar hun hand te zetten. Het Christelijke geloof was enorm populair in Portugal, toen kwam die aardbeving en werd het minder, omdat men de handen vol had om alles terug op te bouwen. Daar hadden we het al over op ons vorige album ‘1755’. Maar in het huidige Portugal? Daar is de enige religie geld.
Ik was ook heel verbaasd om te lezen dat drummer Mike Gaspar na al die jaren ineens Moonspell verlaten heeft vorig jaar…
Ik moet toegeven dat heel dat gedoe met Mike mijn hart gebroken heeft, omdat we heel dikke vrienden waren. We waren echter op een punt gekomen dat het moeilijk werd en we zelfs moesten kiezen tussen Mike’s vertrek en het vervolgen van de band. Helaas is dat niet op een vriendelijke manier verlopen. Het was hard voor mij, voor de band, en mogelijk het ergste voor hem. Maar hij heeft een advocaat onder de arm genomen en dus kan ik er niet veel over vertellen, toch niet over de redenen en zijn eisen. Wat ik wel wil zeggen is dat ik hem het beste wens. Ik hoop dat hij zal terugkeren in de muziekscene, want bij veel mensen was hij erg geliefd. Hij heeft fantastisch werk geleverd voor Moonspell, maar ik denk toch dat het de laatste tien jaar al wat minder ging. We hebben de problemen proberen op te lossen, maar daar zijn we niet in geslaagd. Als de boom ziek is, verliest hij de zwakste tak. Die valt dan. Dat is zo ongeveer wat er met Mike gebeurd is en dat is een schande, want bij Moonspell is de bezetting veranderen een pijnlijke beslissing. Het is niet iets dat we dikwijls doen. Wij zijn vrienden, wij zijn een familie, maar het is ook wel een eyeopener voor mij geweest. Tegenwoordig neem ik de dingen niet meer als vanzelfsprekend. Ik probeer veel meer eerlijk te zijn over de band en problemen op te lossen in een vroeg stadium, zodat ze niet opstapelen tussen ons, maar ik hoop dat Mike het goed maakt en op de proppen zal komen met zijn eigen project. Het was in ieder geval een plezier om zo lang samen muziek te maken. Maar ja, soms gebeuren zulke dingen en dan neemt het overlevingsinstinct het over. Aangezien we bezig waren aan een nieuw album, heeft dat ons wel geholpen om door te gaan Ik moet wel zeggen dat, hoewel Mike zo’n belangrijke persoon en drummer was, we nu iemand hebben in Hugo Ribeiro die ook een wondermooie mens en drummer is. We hebben veel geluk om hem te hebben. Hij is ook van Portugal en dat was toch wel iets dat we wilden, maar allerminst zo vlug verwachtten te vinden. Hij heeft alvast puik werk geleverd tijdens de paar shows die we hebben kunnen spelen en natuurlijk ook op het nieuwe album.