METAAL | THE FILM
Jason Köhnen: “We brengen het uit op een positieve manier en zijn niet op zoek naar sensatie. Het is een creatieve en interessante periode in de Nederlandse muziekgeschiedenis en we moeten er op een respectvolle manier iets moois van maken.”
Begin jaren tachtig steeg de populariteit van heavy metal enorm en er ontstonden steeds meer varianten van het genre. De hardere en meer agressieve richting die je gemakkelijk onder extreme metal kan kleven, groeide en het aantal death metalbands wereldwijd explodeerde. Je had de Zweedse melodieuze stroming maar ook de meer brutale Amerikaanse kant. En natuurlijk was er dat klein landje dat toch ook zijn stempel kon zetten. Bands als Thanatos, Asphyx, Pestilence, Celestial Season, Gorefest, Sinister, Acrostichon, The Gathering, DeadHead vormden een bruisende scene met internationale allure. Toch lijken ze vaak niet dezelfde erkenning te krijgen als hun Engelse en Amerikaanse collega’s. Mike Redman en Jason Köhnen proberen hierin verandering te brengen. Mike is geen onbekende in de film- en televisiewereld en Jason maakte nog deel uit van Celestial Season. Samen maken ze nu de documentaire METAAL, een ode aan de pioniers van de Nederlandse metal scene. De nadruk ligt vooral op de gloriejaren 1985-1995. Heel wat nationale maar ook internationale artiesten worden geïnterviewd en de documentaire zal gevuld zijn met opnames van weleer. METAAL wordt onafhankelijk gemaakt en met eigen middelen bekostigd. Jason en Mike hebben een crowdfunding campagne opgestart via Indiegogo die nog steeds loopt en zijn op zoek naar beeldmateriaal van toen. Ondanks het vele werk, heeft Jason toch nog wat tijd vrij om met ons te praten over METAAL.
Door: Koen de Waele Ι 20 januari 2021
Hallo Jason, hoe gaat het met jou?
Alles goed hoor, ondanks dat hele coronatijdperk waar we in leven. Het weer is trouwens een beetje zoals in de wereld waarin we zitten: lekker grijs en miserabel. Maar ik heb nog een baan, voor heel wat vrienden en collega’s die hun inkomen uit optredens halen, is het een pak pijnlijker. De eerste maanden en in de zomer was alles nog te overzien. Maar nu begint het steeds meer achteruit te gaan en ook de vooruitzichten zien er niet zo rooskleurig uit. Ik denk dat in 2021 nog geen festivals zullen doorgaan en concerten in het najaar. Alles zit nu al gesloten tot maart of april dus dan weet je dat het komende zomer ook nog stil zal zijn. En dan komt de winter van 2021 er nog eens bij en het griepseizoen. Waar gaat dat schip ooit stranden? Je kan mensen niet eeuwig opsluiten en zorgen dat ze zich steeds maar moeten aanpassen. Ik volg al sinds het begin tamelijk intens de regels en ik snap wel dat er heel wat fouten gebeurd zijn met de zwakkeren en ouderen en al wie al wat fysieke problemen had. Maar ik snap de logica niet dat men verwacht empathisch te zijn naar die zwakkeren maar al wie sinds vijftien of twintig jaar een café of winkel uitbaat en alles erin gestopt heeft, wordt aan de kant gelaten. Ook die mensen hebben kinderen en het spaargeld geraakt op. Ik hoor daar helemaal niets van. En dan spreken we nog niet over de cijfers van depressies en huiselijk geweld. We zorgen voor onze ouderen en kijken uit dat de bedden op Intensive Care niet overbelast raken. Iedereen heeft het zwaar en het begint door te wegen. Iedereen wil wel de kroeg ingaan en een pintje drinken. Gelukkig zijn er toch nog wat leuke dingen waar we naar uit kunnen kijken.
Dit interview gaat vooral over de documentaire METAAL. Waar en hoe ontstond het eerste idee?
Mike Redman en ik kennen elkaar al heel lang en sinds 2003 werkten we samen aan verschillende muziekprojecten. We komen beiden uit Rotterdam en groeiden in de jaren tachtig op met death, speed en thrash metal. Dan had je ook nog eens de Big Four die opkwamen. Ik zie dat jij ook al wat grijze haren hebt en weet waarover ik spreek. We brachten onze jeugd door met muziek die verafschuwd werd omdat het er zo luguber en agressief uitzag. Maar voor velen van ons was het de perfecte manier om je jeugdige agressie kwijt te raken op een creatieve manier. Mike en ik hebben ook de gabber cultuur meegemaakt als jeugdstroming, die parallel liep met extreme metal. In Nederland werden al een pak documentaires gemaakt over die gabbercultuur. Mike en ik hadden het er wel eens over dat na al die jaren nog steeds geen documentaire gemaakt was over de interessante muziekperiode in Nederland van de extreme metal. Het was een beetje een ondergeschoven kindje want je had al die grote namen uit Amerika, Engeland, Scandinavië en Duitsland. Maar hier had je zo een grote scene met interessante bands. Mike had al enkele geweldige documentaires gemaakt over muziek. Ik zat in de Nederlandse extreme metalscene met Celestial Season en Bluuurgh, een oude death metalband met enkele succesvolle platen op nationaal vlak.
Jij hebt nog in Celestial Season gespeeld maar bent vooral bekend als breakcore artiest terwijl jouw collega Mike furore maakte als rapper. Waar komt die grote liefde voor death metal dan vandaan?
Dat is een kant die we minder gebruiken. Ook in de metalwereld is die minder interessant. We zijn heel divers met elektronica, breakcore en Mike met hiphop maar onze roots liggen wel in de metal. Als je de hiphopscene van Rotterdam bekijkt, was Mike een echte pionier. Met zijn label Redrum Recordz heeft hij zoveel uitgebracht van artiesten die nauw bezig waren met nieuwe muziekscenes of golven. We hadden dus de nodige expertise en het uitgangspunt is, dat we het als liefhebbers doen. We gaan er ook tot in het detail in. Er zijn natuurlijke grote namen zoals Pestilence, Asphyx, Gorefest, Sinister en The Gathering maar er zijn ook een pak kleinere maar leuke bands en natuurlijk ook minder leuke bands. Die waren allemaal onderdeel van de scene.
Een maand geleden sprak ik met Martin Drunen van Asphyx en vroeg hem waar die Nederlandse death metal scene toch van kwam terwijl over de grens met Duitsland en vooral België er niets te beleven viel op dat gebied. Heb jij een idee waarom dat genre zo sterk stond in Nederland?
Dat is een goede vraag en daar heb ik eerlijk gezegd nooit bij stilgestaan want je bent er mee opgegroeid. Als ik terugkijk naar die tape trading kan ik me weinig Belgische bands herinneren. Misschien dat er wel wat grindcore bands waren maar ik kan er niet direct opkomen. Eind jaren tachtig en begin jaren negentig had Nederland een goede podiumcultuur die goed gesubsidieerd werd. Kleine kutzaaltjes hadden gewoon geld om een band als Death te boeken. Om te beginnen was dat al een goede motivatie voor de jeugd. Elk weekend speelde er wel ergens een buitenlands band. D.R.I., Morbid Angel of Death Angel kon je hier gemakkelijk bekijken. Met vrienden het busje in en je kon overal wel heen. Dat had je in België niet.
Dan had je ook nog zoiets als Vara’s Vuurwerk. Elke dinsdagavond zat ik met de cassetterecorder te luisteren want internet bestond niet en dat was de enige manier om iets anders te leren kennen.
Henk Westbroek komt er ook in voor hoor. Hij was een cultfiguur en velen van ons hebben via zijn programma nieuwe, andere en hardere metal leren kennen. Ik stond ook altijd klaar met een cassettebandje en de dag erna luisterden we met vrienden en gingen we naar de platenzaak kijken of wat dat konden kopen. Nog later kwam Aardschok erbij.
Je hebt de Zweedse scene en de Amerikaanse. Verdient Nederland het om als aparte scene vernoemd te worden? Heb je daar eigenlijk een naam voor.
Neen, en dat is de reden waarom we de focus op metal willen leggen. Scandinavië had die typische Sunlight Studio sound en die kan je horen op het geweldige ‘Left Hand Path’ van Entombed en dat Dismember geluid. Het grappige was dat sommige artiesten die we interviewden het echt wel over dat verschillende geluid hadden. Engeland had er punk in zitten en in Amerika die Florida sound. Je hoort zo welke mensen eraan gewerkt hadden. In Nederland bleek de individualiteit er best wel hoog in te zitten. Je had geen rode draad en een band als Pestilence klonk helemaal anders als Gorefest of The Gathering. Dat is een beetje het stoïcijnse en betweterige van de Nederlandse cultuur, zeg maar die misplaatste arrogantie die Nederlands hebben om toch anders te zijn.
Wij hier als Belg en Nederlander staan er niet echt bij stil, maar op wereldgebied, hoe bekend is nu die Nederlandse scene?
Die oude periode is toch wel behoorlijk bekend, een Asphyx is zeker niet minder als een Obituary. Max Cavalera schudde toch wel een aantal namen van Nederlandse bands uit zijn mouw. Vroeger had je nog een radioprogramma ‘Thrashing Madness’ met Wannes Gubbels van Pentagram en Marleen. Dan interviewden ze een jonge Sepultura die dan een Pestilence of Gorefest T-shirt aanhadden. Als jongeren van nu interesse hebben in dat verleden, gaan ze zeker die Nederlandse bands tegenkomen. Iedere muziekliefhebber die naar female fronted metal luistert, kent The Gathering. Misschien dat de huis-, tuin- en keukenmoeder denkt dat Within Temptation dat geluid ontwikkeld heeft maar het was The Gathering. Anneke van Giersbergen is een fenomeen. Je kan zeggen dat Paradise Lost een nummer met een zangeres maakte op gothic metal maar het is toch The Gathering die de hele blauwdruk gemaakt heeft en dat wil wel wat zeggen.
Jij hebt ook heel wat internationale artiesten gesproken. Was het moeilijk die mensen te bereiken?
Dat was vooral Mike zijn werk. Soms was het pittig maar Mike is een heel goede interviewer. Eén van zijn gerenommeerde documentaires was ‘Sample: Not For Sale’ waar hij de sampling cultuur onder de loep nam en grootheden zoals George Clinton sprak. Hij is gewoon naar Amerika gegaan om die mensen op te zoeken. Het is een vak apart om mensen te benaderen. Je kan ze wel een e-mail sturen maar je moet ze overtuigen om enthousiast te worden. Er zijn nog meer van die juweeltjes en dat maakt de documentaire net zo geweldig. Ik kan echt niet meer verklappen want dat haalt de verrassing weg. Er zitten een aantal incidenten tussen die binnen de death metal scene gebeurd zijn en waar Mike ook beeldmateriaal van gevonden heeft. Verhalen die worden verteld door artiesten worden nog beter als je die kan onderbouwen met video-opnames. We hebben zoveel speurwerk verricht en opnames gevonden die min of meer bij het grofvuil stonden. Daar hebben we een heel archief mee opgebouwd.
Er wordt een crowfunding campagne in elkaar gestoken. Wat is nu de grootste kost aan het maken van deze documentaire?
We hebben heel wat apparatuur moeten kopen want de kwaliteit moest in orde zijn. In het begin huurden we zelfs nog een cameraman in maar dat werd te duur. Er waren ook nog eens de reiskosten. Nederland is niet zo groot en wij wonen in Rotterdam, terwijl die metalgasten ergens op een boerderij wonen in het noorden of het zuiden van het land. Dat is direct twee uur rijden om er naartoe te gaan. Zelf doe ik voornamelijk de vormgeving en postproductie. Materiaal, software, abonnementen, noem maar op want dat zijn de kosten waarin je investeert. De gemaakte uren om alles te schieten en de reiskosten blijven onbetaald. Steek daar een uurloon in en het wordt gigantisch. Maar het is een passieproject. Als we de kosten eruit halen die we zelf gemaakt hebben en misschien een tien procent winst maken zodat we nog eens gezellig uit eten kunnen gaan, is het een geslaagde missie. Er zijn zoveel extra kosten zoals distributie en promotie. In de crowdfunding zitten ook de productiekosten voor de merchandise. In die zin hebben we een vrij redelijk bedrag waar we mee uit de kosten komen en het project waardig kunnen afsluiten. Het streefdoel is vijfduizend euro en op twee weken tijd zaten we aan 68 procent. Het grappig was dat er de minister-president nog eens een van zijn toespraken over Corona deed, de campagne voor een paar dagen stillag. Vreemd maar het was duidelijk te merken. Met kerst zal het ook wel wat kalmer zijn. We hebben nog een zesenveertig dagen te gaan dus het zal wel lukken. Hopelijk komen we boven de honderd procent uit.
Er was ook de vraag naar wie nog oude filmpjes liggen heeft. Zoek je nog veel materiaal? Aan welke standaardwaarden moet het voldoen?
Hoe meer, hoe beter. We zijn een beetje aan het overleggen. Het aantal interviews en archiefmateriaal is behoorlijk veel en dat archiveren is een grote taak. Veel van die VHS-tapes moeten nog gedigitaliseerd en bekeken worden. Dat is veel werk maar dat is niet erg. Wat we wel willen doen als we de toestemming van de eigenaars hebben, is alles binnen een half jaar of binnen een jaar op YouTube te plaatsen. We moeten nog zien hoeveel tijd we hebben. Er zijn al veertig interviews klaar en nog twintig te gaan. Een documentaire is hooguit anderhalf of twee uur en als we aan zestig uur interviews zitten, zou het zonde zijn dat er van alles verloren gaat. Elke artiest heeft wel iets interessants te vertellen. Soms waren er interviews met minder bekende artiesten waar we veel gelachen hebben. Dus editen we elk interview en plaatsen we dat op YouTube. Misschien dat er nog een tweede crowdfunding komt want je moet honderd uren beeldmateriaal verwerken en uploaden. Stap één is bijna binnen. Het loopt heel goed en de reacties zijn heel tof tot nu toe, ook van de artiesten. Ik ben soms wel wat huiverig want je weet niet waar je terecht komt. Ik heb het gevoel dat iedereen die meewerkt het thema met veel respect en liefde behandelt. We brengen het op een positieve manier en zijn niet op zoek naar sensatie. Het is een creatieve en interessante periode in de Nederlandse muziekgeschiedenis en we moeten er op een respectvolle manier iets moois van maken.
Heel wat van die bands zijn nog steeds actief en maken uitstekende albums.
Het is best merkwaardig. Het leuke is dat het een perspectief biedt om iets mee te doen. Je kan kijken naar het verleden maar ook naar waar de weg heeft geleid.
Tegen wanneer mogen we de afgewerkte documentaire verwachten?
Dat hangt een beetje af van corona. We hebben een doel om buitenlandse artiesten te filmen. Het liefst hadden we een vlucht naar de Verenigde Staten geboekt maar budgettair was dat erover. Maar Engeland valt wel binnen ons budget. Heel wat Engelse artiesten waren betrokken bij de Nederlandse scene en die proberen we nog te interviewen, we moeten juist nog kijken of het gaat lukken. Het kan via Skype maar dat is ten nadele van de kwaliteit. Het streven is in elk geval dat de documentaire eind volgend jaar uitkomt. Liefst een beetje voor de kerstperiode. Misschien zelfs eerder als het allemaal op zijn plek valt.
Kunnen Arrow Lords Of Metal en de lezers jullie op een of andere manier steunen of een helpende hand bieden?
Zeker weten. We hebben onze website https://www.metaalfilm.com/ en daar staat een mailadres om ons te mailen of via Instagram, Facebook of de YouTube Metaalfilm. We antwoorden meteen en zijn blij met foto’s, video’s, flyers en alles wat we kunnen gebruiken. Je kan ons ook steunen met de crowfunding op https://www.indiegogo.com/projects/metaal#/. Alle beetjes helpen.
Check de onderstaande socials voor meer informatie over ESP Guitars.