Jim Matheos: “Ik tracht een andere benadering voor ogen te houden wanneer ik met John werk. En soms heel uitgesproken, wanneer hij ideeën oppert waar ik zelf niet opgekomen was.”
Jim Matheos is de oprichter van Fates Warning, ook de belangrijkste componist en gitarist van deze Amerikaanse progressieve metal band. John Arch was de zanger van hun eerste drie albums. Beiden brachten ze in 2011 het album ‘Sympathetic Resonance’ uit, maar daarna werd het drukker voor Fates Warning en bleven volgende albums van dit duo uit. Daar is nu verandering in gekomen met ’Winter Ethereal’ en dat verleidde ons tot een hartelijk gesprek met gitarist Jim Matheos.
Door: Vera Matthijssens – 23 mei 2019
Hoe komt het dat de samenwerking met John Arch nu plots terug vruchten afwerpt in de vorm van het nieuwe album?
Wel, we zijn elkaar eigenlijk nooit lang uit het oog verloren. We zijn nog steeds goede vrienden die elkaar dikwijls spreken. Ik geloof dat we terug begonnen te overwegen om samen iets te doen, wanneer we in 2016 aan de ‘Awaken The Guardian’ shows werkten. We spendeerden toen heel wat tijd samen. Het bracht meerdere repetities met zich mee en ook voorbereidend werk aan de opnamen voor het live album en de dvd na de shows. Voor mij is het altijd een kwestie geweest van afwachten wanneer John nog eens in de mogelijkheid is om iets te doen. Ik bedoel maar, hij heeft een druk familieleven en een veeleisende job met vele verplichtingen. De eerste zet is altijd aan hem. Eender wanneer hij zich er klaar voor voelt en geïnspireerd is, ben ik altijd bereid om tijd vrij te maken om met hem samen te werken, want dat is altijd aangenaam. Zodra hij aan mij een nieuwe golf van inspiratie meldde, paste ik mijn werkschema aan en konden we eraan beginnen.
Hoe hebben jullie elkaar leren kennen?
(grinnikt) Dat moet in 1983/1984 geweest zijn toen we pas Fates Warning oprichtten. De andere gitarist in de band, Victor Arduini, had John zien zingen in een coverband. Hij kende hem in ieder geval op ene of andere manier en zo brachten we hem in ons repetitielokaal voor een auditie en speelden een aantal Iron Maiden coversongs. En de rest is geschiedenis.
Zo werd hij natuurlijk de eerste zanger van Fates Warning. Maar nu begonnen jullie nieuw materiaal te schrijven in de lente van 2017.
Dat klopt. John heeft altijd cyclussen van grote activiteit en andere periodes waarin hij niets doet muzikaal en wil terugkeren naar zijn normale leven. Hij was echt in goede vorm na die concerten voor ‘Awaken The Guardian’. Het oude materiaal spelen bracht hem terug in de juiste stemming om iets met muziek te doen. Vandaar dat ik ook meteen bereid was om dit in te passen in mijn schema, want dit gebeurt niet zo vaak.
Hoe ging dat in zijn werk? Wonen jullie dicht bij elkaar of gaat alles via file sharing?
We doen beide. We leven twee à drie uur rijden van elkaar. Soms doen we aan file sharing, maar meestal komen we wel samen om aan nieuwe ideeën te werken. John komt meestal een weekend naar mij om te werken aan de songs en dat is toch wel de beste manier om alles in goede banen te leiden. Zoals je merkt is alles uitgewerkt in de bossen van New Hampshire, daar is mijn studio. We hebben er de zang en de gitaren opgenomen. Dat is ook de plek waar ik nu terug tot rust kom na de hectische tournee met Fates Warning.
Wat de muziek betreft, het zou je uit je comfortzone halen. Wat waren de nieuwe uitdagingen?
Voor bepaalde songs geldt dit zeker. Daarom vind ik werken met John zo leuk, omdat hij me aanzet om dingen te doen die ik anders niet zou doen en ik denk dat ik hem ook inspireer om nieuwe dingen te doen. Dat is één van de verfrissende pluspunten als we samenwerken. We proberen vooral om niet te herhalen wat we eerder al deden, maar nieuwe gebieden te verkennen. Mijn normale habitat is schrijven voor Fates Warning, wat min of meer neerkomt op een ‘less is more’ attitude. Ik heb dan een zekere beteugeling in mijn schrijven, een afgebakend terrein waar ik niet teveel buiten de lijntjes kleur. Met John mag het echter wat breder gaan, nog meer bombast, theatraal, weelderig. Ik tracht een andere benadering te creëren wanneer ik met John werk. En soms heel uitgesproken, wanneer hij ideeën oppert waar ik zelf niet opgekomen was. Dat probeer ik dan om te zetten in gitaarklanken en op die manier ontstaan songs die best verrassend uit de hoek komen.
Speelt John ook gitaar of zingt hij enkel?
Hij speelt gitaar. Hij heeft een vrij rudimentaire stijl, maar het goede is dat hij speelt vanuit zijn hart. Vandaar dat hij wel eens aan komt draven met interessante akkoordenschema’s die ik normaal niet gebruik. Het is te vergelijken met hoe ik piano speel. Ik heb dat nooit geleerd, dus kom ik wel eens op met dingen die een onderrichte pianospeler nooit zou doen. Op die manier staat het onderwijs de creativiteit niet in de weg.
Is er een song die er voor jou uitspringt en waar je iets meer over wilt vertellen?
Het is moeilijk om een favoriet uit te kiezen, want we hebben aan alle songs zo lang gewerkt dat ze me allemaal nauw aan het hart liggen. Opnemen, mixen, het is heel moeilijk om dan objectief te blijven. Ik kan wel zeggen dat het schrijfproces voor elke song ongeveer hetzelfde was. Dat betekent dat ik de songs hier in mijn studio instrumentaal opgebouwd heb, met de zanglijnen in gedachten. Daar maakte ik demo’s van. Ik zond dan complete songs zonder zang naar John. Wanneer hij dan inspiratie voelde opborrelen, dan schreef hij teksten en zette hij er zang op of stuurde suggesties naar mij om de song completer te maken. Het is een proces van heen en weer sturen om tot een bevredigend resultaat te komen. Als we 100% tevreden waren over een song, konden we naar de volgende over gaan. Dat kan wel enkele weken of zelfs maanden duren. En zo werkten we tot we genoeg songs hadden om een album te maken.
De bezetting die ‘Winter Ethereal’ opgenomen heeft verschilt grondig van de eerste line-up.
Wel, laat me eerst stellen dat we voor het eerste album ‘Sympathetic Resonance’ de toenmalige Fates Warning bezetting gebruikt hebben, voor verschillende redenen. Maar tegenwoordig is Fates Warning veel meer actief op het gebied van nieuwe albums maken en touren en dus wil ik geen verwarring scheppen tussen beide zaken. Want dit is niet echt een band. We gaan ook niet op tournee gaan. Dus hadden we de vrijheid om elke song een ander timbre en sound te geven. We begonnen bassisten en drummers te benaderen en toen we wisten wie er geïnteresseerd was, begon ik uit te sorteren welke song het meest bij hun manier van spelen past. Ik wou voor elke song andere muzikanten, omdat er onderling ook heel wat verscheidenheid te vinden is in de songs. Vandaar dat je telkens verschillende muzikanten hoort.
Op die manier wordt het moeilijk om dit album live te brengen natuurlijk.
Daar hoefden we geen rekening mee te houden, want van bij het begin wisten we dat dit slechts een studioalbum zou worden en we niet gingen touren. Dat gaf ons de nodige vrijheid om diverse muzikanten hun gang te laten gaan, liever dan één muzikant alles te laten inspelen.
Hebben jullie ooit live shows gespeeld voor het eerste album ‘Sympathetic Resonance’?
Ja, maar we hebben slechts een paar keer opgetreden. We hebben gespeeld op het Keep It True festival in Duitsland en vlak daarna een show in onze thuisstad, Hartford. We hebben ook twee shows gespeeld voor ‘Awaken The Guardian’. Dat was een nostalgische trip, het was fijn om met al die vroegere muzikanten terug samen te spelen en de oude songs terug in te oefenen.
Komen er visuele opnamen voor songs?
We hebben een video gemaakt voor ‘Straight And Narrow’ en momenteel werken we aan een tweede videoclip die begin mei zou uitkomen. Dat is een video voor de song ‘Tethered’, de akoestische ballade.
Wat kan je vertellen over het artwork?
Daarvoor keken we een beetje rond op internet en ontdekten de fotograaf Chris Farrell uit het VK. Hij heeft duizenden foto’s op zijn website en ze zijn allemaal heel inspirerend. We hebben toen een selectie gemaakt van tien à vijftien foto’s en hebben die voor het artwork gebruikt. Moeilijk om te kiezen. Erg mooi. Je zou eerder zeggen dat het geschilderd is, maar toch zijn het foto’s. Ik geloof zelfs dat hij oorspronkelijk een tekenaar en schilder was, maar later overschakelde op fotografie. Dat vind je nog terug in zijn werk.
Tot slot: wat is er waar van het gerucht dat John Arch ooit Fates Warning verliet omdat hij zijn vaste job niet wou opgeven?
(grinnikt) Wel, ik denk dat het wel iets meer gecompliceerd was dan dat en dit dient genuanceerd te worden. In 1987 kregen we de eerste touroffers als jonge band, we waren twintigers. Wij wilden op tournee gaan, maar John had er toen al een meer realistische kijk op. Hij vond dat we niet zomaar op tournee konden vertrekken en overleven. Wij wilden het risico nemen van constant touren en John bleef zeggen dat hij dit niet kon.
Check de onderstaande socials voor meer informatie over deze band.